Tarımsal ve Ticari Reformlar: Yeni Düzenlemelerin Detayları

Mithat Yurdakul ve Ticaret Bakanlığı’ndan Önemli Değişiklikler

Ticaret Bakanlığı, hal kanununda kapsamlı bir değişiklik öngören yeni bir taslak hazırladı. Bu düzenleme ile hallerde rekabeti engelleyen uygulamalara karşı caydırıcı önlemler alınması hedefleniyor. Taslak kapsamında, hal içi anlaşmalar, hâkim durumun kötüye kullanılması, piyasada darlık yaratma ve fiyatları manipüle etme gibi eylemler için uygulanan idari para cezaları önemli ölçüde artırılacak. Mevcut uygulamada 177 bin 340 TL olan ceza, yeni düzenlemeyle 1 milyon TL seviyesine yükseltilerek, sektörde daha ciddi bir caydırıcılık sağlanması amaçlanıyor.

Aracı Maliyetlerini Azaltmaya Yönelik Adımlar

Gıda fiyatlarındaki aşırı yükselişin önüne geçmek amacıyla, sebze ve meyve üreticileri ile aracı kurumlar arasında mal devri ve satışına sınırlamalar getirilecek. Aynı hal içerisinde, komisyonculardan komisyonculara veya tüccarlardan tüccarlara yönelik mal transferleri yasaklanacak. Ayrıca, ürünlerin çöpe veya başka alanlara atılması durumuna 200 bin lira idari para cezası uygulanacak. Bu yasağa uymayan üreticilere ise belli sürelerle üretim desteklerinden mahrum kalma cezası verilecek, böylece spekülatif ve maliyet artırıcı davranışların önüne geçilmesi hedefleniyor.

Kira ve İşletme Düzenlemeleri

Üretici ve üretici örgütlerinin, bakanlık tarafından belirlenen oranlarda mal temin etmemeleri halinde çeşitli yaptırımlar uygulanacak. Ayrıca, belediye toptancı hallerindeki iş yerleriyle ilgili yeni düzenlemeler getiriliyor. Bu düzenlemelerle, işletme sözleşmelerinin süresi sonunda uzatılması ve bu alanların yalnızca kira yoluyla işletilmesi zorunlu hale getirilecek. Bu sayede, yüksek kira ve ihale bedellerinin maliyetleri artırmasının önüne geçilerek, sektörde sürdürülebilirliğin sağlanması amaçlanıyor.

Avrupa ve Türkiye’deki Hal Sayısı ve İşlevselliği

Ankara Hal Yönetim Kurulu Başkanı Ceyhan Gündüz, yeni düzenlemenin belediyelerin meclis kararıyla toptancı hal açmasını engelleyeceğine dikkat çekti. Gündüz, “Avrupa’da toplam 76, Türkiye’de ise yaklaşık 176 hal bulunuyor, ancak bunların çoğu işlevsiz ve sadece ticarete konu oluyor. Kanunlar, hal açılışını zorlaştırıyor çünkü lojistik altyapı, ulaşım imkanları gibi temel unsurlar gerekiyor. Yeni açılanların çoğunda bu imkanlar bulunmuyor” dedi. Ayrıca, fiyatların yükselmesinin temel nedeninin hallerde değil, üretim maliyetlerini düşürmek ve hal kayıt sistemine geri dönmek olduğunu vurguladı.

Üretim ve Fiyatlar Arasındaki Farklar

Gündüz, “Dalındaki ürünlerin fiyatları ile üretim maliyetleri arasında büyük farklar var. Örneğin, elma için dalında 50 lira isteniyor, oysa dünya piyasasında fiyat 30 cent seviyesinde. Dalındaki maliyet ise yaklaşık 10 lira. Bu fark, aracıların ve spekülatif hareketlerin sonucu” diye açıkladı. Don felaketinin yaşandığı bu günlerde, sert çekirdekli ve yumuşak meyvelerin fiyatlarının daha da artmasının beklendiğini belirtti. Yeni yasa tasarısının, bu fiyat artışlarına da olumlu katkı sağlayacağına inanıyor.

Denetim ve Kontrol Mekanizmaları

Sektördeki kayıt dışılığı önlemek ve piyasa düzenini sağlamak amacıyla, kontrol ve denetim noktaları kurulacak. Bu noktalar, belediyeler tarafından il ve ilçe giriş çıkışlarına, şehirlerarası yollara yerleştirilecek. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’nın yol kenarındaki denetim istasyonları da bu süreçte aktif olarak kullanılacak. Denetimlerde, Ticaret Bakanlığı ve Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın yanı sıra kolluk kuvvetleri de görev alacak. Böylece, gıda güvenliği ve piyasada şeffaflık artırılacak, sahtecilik ve kayıt dışı ticaret engellenecek.

Sonuç ve Beklentiler

Yeni düzenlemelerle birlikte, tarımsal üretimden pazarlamaya kadar olan tüm aşamalarda daha adil ve şeffaf bir piyasa yapısının oluşturulması hedefleniyor. Bu adımlar, hem üreticilerin haklarını koruyacak hem de tüketicilere uygun fiyatlı ve kaliteli ürün ulaşmasını sağlayacak. Sektördeki bu köklü değişikliklerin, uzun vadede gıda güvenliği ve ekonomik istikrar açısından olumlu etkiler yaratması bekleniyor.