Plastik Poşet Uygulaması ve Ekolojik Etkileri: 2019-2025 Analizi

Bir Bakanlık toplantısında paydaşların katılımıyla plastik poşet ücretlendirme politikası ve bunların çevresel etkileri masaya yatırıldı. 2019 yılında devreye alınan ücretli uygulama kapsamında poşet ücreti başlangıçta 25 kuruş olarak belirlenmişti; 2025 itibarıyla bu rakam 50 kuruşa yükseltildi. Bu süreçte Türkiye’de plastik poşet tüketimi ve atık oluşumuyla ilgili kaygılar doğrultusunda hedefler belirlenmiş; tüketici başına yıllık poşet kullanımı 440 adet seviyesinde ölçülmüş ve 2025’te bu değerin 40 adede düşürülmesi hedeflenmiştir.

Toplantılar, bazı marketlerin müşteriye 50 kuruşluk poşet yerine 4-20 lira arasındaki torbaları satma çabasını ve bunun yasal olarak kontrol edilmesi gerektiğini gündeme taşıdı. Gündemdeki talepler arasında poşet ücretinin 75 kuruşa yükseltilmesi de vardı. Alınan görüşler ile etki analizi, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum’a sunulacak ve hafta içinde resmi açıklama yapılması bekleniyor.

Ne kazandı? Ücretli poşet uygulamasıyla 2019-2025 yıllarını kapsayan dönemde plastik poşet kaynaklı yaklaşık 2.8 milyon ton atık önlendi ve yaklaşık 168 bin ton sera gazı emisyonu azaltıldı. Ayrıca yaklaşık 28 milyar TL tutarında tasarruf sağlandığı Bakanlık verilerince vurgulanıyor.

GEKAP etkisi ve potansiyel kayıplar Tüketiciye sunulmayan her poşet için devletin geri kazanım katılım payı (GEKAP) kaybı oluşması muhtemel. Bu durum 1 milyar poşetin kağıt ya da bez ambalajına dönüştürülmesi halinde yaklaşık 860 milyon TL’lik bir maliyet kaybına işaret ediyor. Sektör temsilcilerinin bu konuyu Hazine ve Maliye Bakanlığı’na sunduğu rapor, kamu ve özel sektör arasındaki dengeyi tartışmaya açıyor.