Gıda Değer Zincirinde Fiyat Dinamikleri ve Üreticiden Tüketiciye Doğru Yeni Yaklaşımlar

Meyve ya da sebze üreticisinden markete uzanan yolun her aşaması, hasattan satışa kadar olan süreçte maliyetler ve kararlar nasıl şekilleniyor? Üretimin, hasadın, işlemenin, paketlemenin ve lojistiğin ardından piyasa arzı ve satışa sunulması, fiyatları etkileyen pek çok adımı içeriyor. Bu süreçte, aylık gıda değer zinciri raporlarının yayımlanması talebi, şeffaflık ve denetim ihtiyacını gündeme getiriyor.

Yeşil Etki Derneği Başkanı Mine Ataman, tarım ve gıda ekonomisinin son dönemlerinde ortaya çıkan bazı anlatıların gerçek nedenleri kararttığını ve çözüm yollarını zorlaştırdığını vurguluyor. İçerideki dinamikler, her yeni fiyat artışının ardında bir sonrakini suçlama eğilimini güçlendirebilir; bu da tüketici davranışını baskılayıp panik yaratabilir. Ataman’a göre, güncel durumlarda arz ve talep arasındaki farklardan kaynaklanan fiyat hareketleri üzerinde daha net bir görünürlük sağlanması gerekiyor ve bu da takip edilebilirlik ve hesap verebilirliğin artmasıyla sağlanabilir.

Güçlendirilmiş denetim ve yönetim ihtiyacı Türkiye’de planlanan hal yasası değişiklikleri, arz zincirinde şeffaflığı artırmaya yöneliktir. Buna göre stokçuluk yapanlara ve fiyatları yükseltenlere uygulanacak cezaların netleşmesi, ayrıca kayıt dışılığın azaltılması için yeni denetim noktalarının kurulması hedefleniyor. Uygulama paketinin bir parçası olarak, üretici ile tüketici arasındaki fiyat farkını küçültmek adına perakende firmaların satışa sundukları ürünlerin yüzde 20’ye kadarını doğrudan üreticiden ya da üretici örgütlerinden temin etme yükümlülüğü getirilecek.