Frig Tapınağı Parçalarının İadesi ve Kültür Mülkiyeti Üzerindeki Baskılar: VMFA Örneği

İade süreçleri, New York’taki savcıların müze ve koleksiyonculara uyguladığı ince baskıları yeniden gündeme getiriyor. Arkeolojik alanlarda yaşanan yağmalamalara ilişkin devam eden soruşturmalar, Bubon ve benzeri sitelerdeki işlemleri yakından ilgilendiriyor.

Artnews’ın haberine göre, Virginia Sanat Müzesi (VMFA), Türkiye’nin Güney-orta bölgesinde bulunan Düver’deki MÖ 6. yüzyıl Frig tapınağına ait toplam 41 adet polikrom terrakotta kabartmayı resmî olarak iade etti. Eserler, 1970’lerde ABD’li satıcılar üzerinden edinilmiş ve bağışlanmıştı. VMFA sözcüsü, Anti-kaçakçılığı Birimi’nin (ATU) yasadışı kazı ve ihracat kanıtlarını sunmasının ardından gönüllü iade sürecinin başlatıldığını belirtti.

Koleksiyoncudan Teslim Alındı İade edilen materyaller arasında bu yılın başlarında savcılığın ATU ekipleriyle Metropolitan Museum of Art’tan ele geçirdiği Yunan hatip Demosthenes’e ait mermer baş da bulunuyor. Yetkililere göre, yaklaşık 800 bin dolar değerindeki heykel Türkiye’den yasadışı olarak götürülmüş ve sahte menşe kayıtlarıyla piyasaya sürülerek 2012 yılında Met’e bağışlanmıştı.

İkinci bir iade, Kaliforniya’da yaşayan koleksiyoncu Aaron Mendelsohn’un tamamlanan kovuşturma süreci kapsamında teslim ettiği, başsız bir Roma imparatoru bronz heykeli oldu. Bu eser, bölgeden çalındığı ve Avrupa ile ABD’ye kaçırıldığı düşünülen en az 13 bronz imparatorluk heykeli arasındaydı. Anlaşmaya göre Mendelsohn, savcılar tarafından belirlenen 1.33 milyon dolar değerindeki haklarından feragat etti ve karşılığında tutuklama emri geri alındı.

Savcılar, Bubon ve diğer Türk arkeolojik siteleriyle ilişkili soruşturmanın devam ettiğini ifade etti; önümüzdeki süreçte daha fazla eski eser üzerinde el koyma ve iade ihtimalleri masada duruyor.