Orta Asya’nın Tarih ve Çehresinde Buhara ile Hive: Ark Kalesi’nden Açık Hava Müzesi Hive’ye Yolculuk

Semerkant’tan Buhara’ya iki saatlik hızlı trenle varıyoruz ve yolculuk bu defa Ark Kalesi’nin büyüleyici atmosferiyle devam ediyor. İlk inşa tarihi M.Ö. 5. yüzyıla uzanan kale, 16. yüzyılda son kez şekillendirilmiş. Başlangıçta askeri bir üs olarak kurulan yapı, zaman içinde siyasi ve toplumsal yaşamın merkezi haline gelmiş. 1920’de Buhara işgaline tanıklık eden Kayalık kale, dört hektarlık alanı ve 20 metreyi bulan yüksekliğiyle dikkat çekiyor. Ön cephede renkli giyimli develer turistlerin fotoğraf karelerine konu olurken, iç avluda hükümdarın konakladığı yerler, yönetim odaları, cami ve arkeolojik park gibi sosyal merkezler yer alıyor. Taş işçiliğinin zarafeti hemen göze çarpıyor.

Kalede çağdaş sanatla buluşmak Bu mekanda 1. Buhara Bienali kapsamında eserler sergileniyor; 39 ülkeden 200’ün üzerinde katılımcıdan parçalar yüz farklı bienal mekânında sergileniyor. Ark Kalesi de bu büyük serginin bir parçası olarak, emaye kap ve çeşitli kacaklardan oluşan sıra dışı bir yerleştirmenin ait olduğu atmosferiyle sanatseverleri büyülüyor. Tarihin içindeki çağdaş sanat deneyimini yaşamak büyüleyici bir deneyim sunuyor. Atölyeye girip kukla yapımının adımlarını öğrendikten sonra, atölyenin sahibinin canlandırdığı kukla performansını izleme şansını yakalıyoruz.

TARİHİN İÇİNDEN OKULA YÜRÜMEK Sırada İsmail Samani Türbesi var. Buhara şehrinin UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan bu alanda 10. yüzyıla ait yapı, dönemin mimari zarafetinin simgesi olarak öne çıkıyor. İsmail Samani dönemiyle Buhara, önemli bir kültür ve bilim merkezi hâline gelmiş. Tuğladan örülen yapının inceliği ve zarafeti büyülüyor. İmam Buhari’nin anısına kurulan müzede, Buharlı gömülü olan Buhari’nin mezarından alınan toprak özel bir cam haznesinde korunuyor. Şehrin eski kısmında yürürken, bir okul yolculuğu gibi hissediyoruz: geçmişin kapısını aralayan dar sokaklar arasında moderniteyle yüzleşiyoruz; arkamızda ise 180 derece farklı bir dünya duruyor.

Bir açık hava müzesi HİVE Özbekistan turumuzun son durağı Hive: sekiz saatlik zorlu bir yolculukla bölgenin 2.500 yıllık geçmişine dokunuyoruz. İpek Yolu’nun hafızasında önemli bir ticaret merkezi olan Hive’nin İçhan Kale adı verilen surlarla çevrili eski kentinde saraylar, camiler, medreseler ve hareketli yaşam alanları bulunuyor. Kale duvarlarının yüksekliği sekiz metre; dar sokaklarda gelin ve damatlar sık sık karşılaşıyor. Hiçbir yeni yapı yok; tarihin içinden gelen bir atmosfer hâkim. Bu yüzden modern kent uğultusu uzaklarda kalıyor ve kişisel tarihimizle yüzleşiyoruz. Hive’nin simgesi Kalta Minor ise 1851 yılında Hive hükümdarı tarafından yaptırılmış olup, orijinal hedefi 70 metre olan minarenin yalnızca 26 metreye ulaşması nedeniyle “kısa minare” olarak anılıyor. Çini işçiliğinin zarafeti burada da karşımıza çıkıyor.

SOHBETİMİZ UZUN SÜRSÜN Bu bir haftalık yoğun programın ardından şu çıkarımı paylaşıyorum: Orta Asya’nın kalbinde yer alan Özbekistan, klasik tatil rotalarından sıkılanlar için keşfedilmeyi hak eden bir coğrafya. Burada düşüncelerinizin derinleşeceği anlar, konfor sınırlarının ötesinde deneyimler ve geçmişin sırlarını öğrenme şansı var. Ülkede yaygın olan çay seremonileri ise sohbetin uzun sürmesiyle uyumlu bir ritim taşıyor. Yemeğin başında ve sonunda servis edilen çayı demlikten fincaya aktarılıp tekrar demliğe boşaltma ritüeli, sohbetin uzamasını simgeliyor. Sözün özü: Özbekistan, uzun bir sohbetin tadına doyulmaz bir ülke. Tadını çıkarın.