Kamu İşletmeleri: 2024 Yatırımlar, Katma Değer ve Ödemeler Üzerine Güncel Analiz

2024 yılı sonu itibarıyla Türkiye’nin kamu işletmeleri toplam sayısı 33 olarak belirlendi. Bu yapıda 19’u KİT, 1’i KİT bağlı ortaklığı, 5’i kamu bankası ve 8’i diğer kuruluş olarak sınıflandırıldı. Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın derlediği verilere göre, bu dönemde KİT’lere bütçeden toplam 489,6 milyar lira ödeme yapıldı; bunun ayrıntısında sermaye yatırımları 210,4 milyar lira ve görevlendirme bedeli 279,2 milyar lira olarak kayda geçti.

Ödemeler içerisinde bütçeye yansıyan kalemler ise temettü, finansman fazlası, hasılat payı ve kurumlar vergisi ile diğer yasal yükümlülük karşılıklarından oluşuyor ve yaklaşık 71,3 milyar lira düzeyinde gerçekleşti. Dönem karı/zararı, katma değer ve karlılık göstergeleri açısından, teşebbüsler toplam 291,5 milyar liralık katma değer yarattı. Bu değer, bir önceki yıla kıyasla %18,8 artış gösterdi. Kuruluş bazında en yüksek katma değer TEİAŞ’ta (68,2 milyar lira) belirlendi; ardından TPAO (66,9 milyar lira), DHMİ Genel Müdürlüğü (48,6 milyar lira) ve Eti Maden (38,4 milyar lira) geldi.

Yatırımların sektörel dağılımı ve büyüklüğü 2024 yılında KİT’lerin yatırım harcamaları önceki yıla göre yaklaşık %49,5 artışla 260,9 milyar lira olarak kayıtlara geçti. Bu tutar, GSYİH’nin yaklaşık %0,6’sına karşılık geliyor ve kamu yatırımlarının yaklaşık beşte birine karşılık düşüyor. En çok yatırım yapan kuruluşlar arasında TPAO (107,2 milyar lira), TCDD (51,9 milyar lira) ve TEİAŞ (36,2 milyar lira) öne çıktı. Sektörel olarak yatırım dağılımında enerji ilk sırayı alırken, ulaştırma 75,3 milyar lira ile ikinci, tarım ise 2,8 milyar lira ile üçüncü sırada yer aldı. Sanayi ve diğer alanlarda ise yatırım harcamaları 1,1 milyar lira ve 2,6 milyar lira olarak kayda geçti.

Rapor, 2024’te kuruluşlar bazında dönem kar/zarar tutarlarına bakıldığında en yüksek karlılığın TEİAŞ’ta olduğunu ve onu Eti Maden ile DHMİ’nin takip ettiğini gösteriyor. KEGM (Kıyı Emniyeti Genel Müdürlüğü) gibi kurumlar da sıralamada öne çıkan isimler arasında bulunuyor.