İşletmelerin Enerji ve Kira Yüküyle Savaşı: Türkiye Yeme-içme Sektörünün Beklentileri ve İstihdam Uyarısı

Yeme-içme sektörü, enflasyon ve maliyet baskılarıyla ayakta kalma mücadelesi veriyor. TOBB verilerine göre 2023 yılında 2.136 lokanta faaliyetini sonlandırdı; 2024’te kapanan firma sayısı ise %21.4 artış gösterdi. Komite Başkanı Ebru Koralı, Türkiye’de 100 bini aşkın işletme bulunduğunu ve İstanbul’un yaklaşık 20 bine yakın işletmeye ev sahipliği yaptığını belirterek, müşterilerin artık restorana karşı daha tetik ve eleştirel yaklaştığını söyledi. Pandemi sonrası tedarik zincirlerinde yaşanan bozulmalar ve artan kira giderleriyle işletmelerin zorlandığını vurguladı; mutluluk anılarının mekânlarındayken bugünlerde işletmelerin bütçelerini zorladığını ifade etti.

Komite üyesi Yücel Özlap ise son üç yılda kayıtta olan restoranlardan %15-20’sinin hareket etmediğini, bazı yerlerin ise kapanma maliyetine yenik düştüğünü belirtti. “Çoğu işletme maliyetleri müşteriye yansıtamıyor; düşüşler yaşanmasın diye akşama bıraktığımız bazı giderler var. Örneğin elektrikteki artış iki yıl öncesine göre 10 bin TL’den 110 bin TL’ye çıktı” diye konuştu.

İstihdam kaybı uyarısı Enerji, kira, personel ve gıda maliyetlerindeki artışlar menüye yansırken, kamuoyunda fahiş fiyat algısının güçlenmesine yol açıyor. Koralı, işletmelerin çoğunun durumunu dile getiremediğini, çünkü sözlerini yükseltirlerse kaliteyi düşürmek zorunda kalacaklarından çekindiğini belirtti. Kiralardaki artışların %30-%40 arasında değiştiğini söyleyen Koralı, giderleri karşılamak için tüm maliyet kalemleriyle temas içinde olduklarını kaydetti. Sektörde sürdürülebilirliğin sağlanabilmesi için yeni fiyat politikalarının değerlendirilmesi ve güncellenmesi gerektiğini vurguladı. Ayrıca daralmanın istihdam üzerinde yaratacağı baskıya karşı acil finansal destek mekanizmaları ve istihdamı koruyucu tedbirlerin uygulanması gerektiğini sözlerine ekledi.