Hanköy’deki Tarihi Keşif: Hülagü Hân’ın Yazlık Sarayı ve Şehir Kalıntılarının İzinde

Çaldıran’a bağlı Hanköy Mahallesi’nde 2004 yılında öğretmen Ali Fikret Yıldız ile kardeşlerinin tarlasında bulduğu insan ve asma figürlü iki obje, Van Müzesi’ne teslim edildi. Aradan geçen yıllarda bu eserler, Müze ziyaretçileri ve akademisyenler için dikkat çekici bir odak haline geldi. 2022 yılında, o dönemde Ankara Üniversitesi’nde görevli olan ve şu an Moğolistan İstanbul Başkonsolosu olarak görev yapan Dr. Ankhbayar Danuu tarafından ziyaret sırasında bu buluntuların önemi tekrar gündeme geldi. Kiremit üzerindeki figürler yalnız Moğolistan’da karşılaşılmayan türden benzerlikler taşıyordu; bu durum, arkeoloji gruplarının hem Türkiye’de hem de Moğolistan’da ortak çalışmalar yürütmesine vesile oldu.

İzmir Katip Çelebi Üniversitesi ile Moğolistan Milli Üniversitesi ve Moğolistan Bilimler Akademisi ile Moğolistan Bilim ve Teknoloji Üniversitesi’nden akademisyenler, 2022’de Türk-Moğol arkeolojik ekipler halinde saha çalışmaları yürütmeye başladı. Katip Çelebi Üniversitesi Türk-İslam Arkeolojisi Anabilim Dalı ile Moğolistanlı ortaklar, Hanköy’deki çalışmaları Ersel Çağlıtütüncigil’in başkanlığında sürdürdü ve 2023 yılında daha kapsamlı sonuçlar elde edildi.

SARAY VE ŞEHİR KALINTILARI ORTAYA ÇIKTI Elde edilen örnekler arasında Moğolistan’da yalnızca rastlanan figürlü çatı kiremitleri ve seramikler ile sıkıştırılmış topraktan duvar kalıntıları bulundu. Ekipler, bu buluntuların İlhanlı Hükümdarı Hülagü Han’ın yaptırdığı yazlık saray ve şehir kalıntılarına işaret ettiğini belirledi. Bu keşif, uluslararası arenada da yankı uyandırdı; Moğolistan sınırları içinde görülen figürlü kiremitlerin varlığı, çalışmanın küresel önemini artırdı.

MOĞOLİSTAN CUMHURBAŞKANI’NIN ZİYARETİ Bu heyecan verici keşfin ardından Moğolistan Cumhurbaşkanı Khurelsukh Ukhnaa, 18 Ocak 2025’te resmi ziyaretle Türkiye’ye geldi ve Van’a uğradı. Erdoğan’ın davetiyle ülkemizde bulunan Ukhnaa, heyetiyle Hanköy Mahallesi’ndeki saha çalışmalarını yerinde inceledi.

‘BU YAPILAR, ASYA MİMARİSİNİN EN BATIDAKİ UYGULAMALARI’ Danışmanlık görevi üstlenen Prof. Dr. Anıl Yılmaz, kazıların Orta Çağ’da pek çok yerleşimin varlığını gün yüzüne çıkardığını, ancak bazıları yazıtlarla bile netleşemediğini söyledi. Önceki bulguların, Hülagü Han’ın yaptırdığı sarayla ilişkilendirildiğini hatırlatan Yılmaz, “Yeni bulgular ortaya çıkmadıkça bu yapıların Asya mimarisinin en batıdaki uygulamaları olduğu sonucunu kuvvetlendirmek mümkün” dedi.

‘TARİHE IŞIK TUTABİLDİK DİYE SEVİNDİM’ Buluntuları Van Müzesi’ne teslim eden Yıldız ise: “2004’te bulduğum insan ve asma figürü, yıllar sonra müzeyi ziyaret edenlerin ilgisini çekti. Katip Çelebi Üniversitesi’nin Ersel Bey‘i aramasıyla konuyla ilgili bilgi verdim. Maddi çıkar beklemiyorum; bu mirası gün yüzüne çıkarmak ve tarihe ışık tutmak benim için yeterli.” ifadelerini paylaştı.

MAHALLELİ TURİZM İÇİN UMUTLU Hanköy halkı, bölgenin turizmden kazanç sağlaması için umut taşıyor. Köylüler, Göbeklitepe gibi ören yerlerinin benzer bir şekilde bölgelerine de beklediğini ve turist akışının köy ekonomisini canlandıracağını belirtiyorlar. Yıldız, turistlerin buraya gelmesini ve yerel kalkınmaya katkı sağlamasını arzu ediyor. Köylülerin çoğu iş için göç etmek yerine bölgelerinde erişilebilir gelir elde etmeyi hedefliyor.

‘BU TOPRAKLAR BİRÇOK MİLLETE EV SAHİPLİĞİ YAPTI’ Hanköy’de yaşayan Fırat Yıldız da bölgenin uzun yıllardır çeşitli medeniyetlere ev sahipliği yaptığını vurguladı. Moğolistan Cumhurbaşkanı’nın köyü ziyaretinin bölgede yarattığı heyecanın, turizmin gelişmesi yönündeki beklentiyi güçlendirdiğini söyledi.

(DHA)