Anıtkabir’deki Kaligrafi Sanatının Derinlemesine İncelenmesi

Her Özel Günün Vazgeçilmez Detayı: Anıtkabir ve Kaligrafi Sanatı

Türkiye’nin en önemli milli anıtlarından biri olan Anıtkabir, her yıl yüzlerce siyasinin, devlet adamının ve vatandaşın katılımıyla ziyaret edilen, Atatürk’ün sonsuz istirahatgahıdır. Bu anlamlı ziyaretlerde, Anıtkabir’e giden siyasilerin ve misafirlerin imzaladığı özel defterlerde sergilenen yazılar, zaman zaman görenleri büyüleyen estetik ve sanat dolu kaligrafi örnekleriyle dikkat çeker. Bu yazıların çoğu, altında imzası olan kişi tarafından değil, uzun yıllar kaligrafi sanatıyla uğraşmış ustaların elinden çıkar. Kaligrafi, Latin ve Arap harfleriyle yazı sanatını estetik ve düzenli hale getiren, detaylara özen gösterilen özel bir sanattır.

Son zamanlarda, 19 Mayıs Gençlik ve Spor Bayramı’nda Gençlik ve Spor Bakanı Osman Aşkın Bak’ın imzaladığı kaligrafik yazı, bu sanatın inceliklerini ve ustalarını yeniden gündeme getirdi. Bu güzel ve dikkat çekici yazılar, saatler süren yoğun emek ve ustalık sonucu ortaya çıkıyor. Peki, bu sanatı icra eden ustalar kimler, nasıl bu seviyeye geliyorlar ve bu sanata ne kadar değer veriliyor? İşte bu soruların yanıtını, Milliyet.com.tr’ye özel olarak Kaligraf ve Kültür Bakanlığı jürilerinden Fahri Deniz ve diğer uzmanlardan öğrendik.

Kaligrafi ve Anıtkabir’deki Yeri

Aslında, Anıtkabir’de imzalanan özel defterlere yazılan yazıların perde arkasında, büyük bir sanat ve emek saklıdır. Anıtkabir’e ulaşmadan önce, Misak-ı Milli Kulesi’nde ziyaretçiler ve siyasiler, bu deftere imza atarlar. Burada yazılan satırlar, sadece imza değil, aynı zamanda yüksek sanatın ve ustalığın ifadesidir. Pek çok kişinin kendi el yazısıyla yazdıklarını düşündüğü bu satırlar, aslında yıllarca eğitim almış ve ustalık kazanmış sanatçıların elinden çıkar. Fahri Deniz gibi isimler, bu alanda yıllarca çalışmış ve önemli eserler ortaya koymuş kaligraf sanatçılarıdır. Deneyimli kaligrafi ustaları, harflerin dansını ve estetiğini, sabır ve özenle işlerler.

Kaligrafi Sanatında Usta Olmak: Süreç ve Zorluklar

Kaligrafi sanatında ustalaşmak, sadece güzel yazmak değil, aynı zamanda teknik bilgi, sabır ve uzun eğitim gerektirir. Fahri Deniz, bu süreci şöyle anlatıyor: “Öncelikle kalemi doğru tutmayı öğreniyoruz. Daha sonra temel harf biçimlerini, temel çizgi tekniklerini ve farklı yazı stillerini öğreniyoruz. Foundational hand, italik ve copperplate gibi farklı tarzlara geçiyoruz. Bu aşamalar, uzun ve disiplinli bir çalışma gerektiriyor. Bir metni düzgün şekilde yazmak, yaklaşık 4-5 saat sürebiliyor. Ayrıca, düzgün ve simetrik yazmak için sayfa çizgilerine dikkat edilmesi gerekiyor. Bizim için en önemli nokta, metni metotlu ve dikkatli bir şekilde deftere dökmek ve o günü özel kılmak.”

Ustaların Emekleri ve Hayat Hikayeleri

Kaligrafi sanatında ustalaşmak, uzun yılların emeği ve eğitimini gerektirir. Fahri Deniz, bu sanata başlama hikayesini şöyle anlatıyor: “Ben teknik ressam ve topografım. Haritacılık yaparken, bilgisayar çağında el ile çizmenin ve yazmanın kıymetini fark ettim. 1995 yılında Kültür Bakanlığı’ndan hat sanatıyla ilgilenen bir hoca aradım ve eğitim almaya başladım. Ankara’da Kadir Sakoğlu Hoca’dan yaklaşık 7-8 yıl, İstanbul’da ise Davut Hoca’dan 1 yıl boyunca ders aldım. Bu uzun eğitim ve pratik sonunda, ustalık seviyesine geldim.”

Usta Sayısı ve Sanatın Günümüzdeki Durumu

Günümüzde, kaligrafi ve hat sanatında ustalık seviyesine ulaşmış sayısı çok sınırlıdır. Fahri Deniz’e göre, icazet almak ve resmi olarak onaylanmış kaligraf olmak için üç hattatın imzası gerekir. Türkiye genelinde, gerçekten bu sanat seviyesinde olan yaklaşık 700-800 hattat bulunuyor. Ancak, gerçek anlamda bu sanatı icra eden ve ustalık seviyesinde olanların sayısı, 100’ü geçmiyor. Bu sanat, Arap alfabesi ve harfleriyle icra edilirken, Latin harfleriyle yapılan kaligrafi ise farklı bir uzmanlık gerektirir. Fahri Deniz’in kullandığı özel kalem ise Copperplate (Gölge Yazı) adı verilen ve yalnızca çok az sayıda kişinin kullanabildiği bir kalemdir. Ucu mürekkeple temas ettiğinde, esnek yapısı sayesinde zarif ve ince çizgiler oluşturur, bu özelliğiyle dünya genelinde yaklaşık 20 kişi tarafından kullanılmaktadır.