2025 Nobel Ekonomi Ödülü Sahipleri ve Ödülün Tarihsel Gelişimi

İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi’nin basın toplantısında 2025 Nobel Ekonomi Ödülü’nün kazananları açıklandı. Açıklamaya göre Joel Mokyr, teknolojik gelişmelerin sürdürülebilir büyümeyi destekleyecek temel unsurlarını belirlediği için ödüle layık görüldü; Philippe Aghion ve Peter Howitt ise yaratıcı yıkım kavramı üzerinden sürdürülebilir büyüme teorisine yaptıkları katkılar nedeniyle ödülü paylaştılar. 2024 Nobel Ekonomi Ödülü ise Daron Acemoğlu (Türkiye), Simon Johnson (İngiltere) ve James Robinson (İngiltere) üçlüsüne verilmişti; onların çalışmaları kurumsal oluşumların refaha etkisini inceliyordu.

Nobel Ödülleri hakkında kelimeleriyle başlayan kısa bir geçmişe bakış, Nobel Vakfı’nın kuruculuğuna ve Alfred Nobel’in vasiyetine dayanır. Vakıf, dünyada insanlığa hizmet edenleri ödüllendirmeyi amaçlar ve bu ödüller, 1900 yılında ölümünden sonra kurulan vakıf tarafından dağıtılır.

Nobel Ödülleri, fizik, kimya, edebiyat, barış ve tıp alanlarında en saygın olarak kabul edilirken, Nobel Ekonomi Ödülü 1968’de İsveç Merkez Bankası’nın kararıyla ekonomide de ödüllendirme yapılmasıyla resmen hayata geçti ve ilk kez 1969’da sahiplerini buldu. Her yıl 10 Aralık’ta düzenlenen törenler, Nobel Vakfı ve ilgili kurumlar tarafından yönetiliyor.

İlk yıllarda bazı yıllarda ödül verilmemesi gibi istisnalar da görüldü; 1901’den itibaren toplamda birkaç iptale rastlandı. Özellikle Birinci ve İkinci Dünya Savaşları sırasında ödüllerin alamadığı yıllar oldu; ayrıca COVID-19 salgını nedeniyle 2020 ve 2021 yıllarında da törenler gerçekleştirilemedi.