Türkiye’nin Sanayi Güçlenmesi: AR-GE, İstihdam ve Bölgesel Kalkınmada Atılan Adımlar

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, yüksek teknoloji ihracatında rekor kırıldığını belirtirken, AR-GE ve inovasyona verilen desteğin artarak devam edeceğini vurguladı. TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu’nda sunum yapan Kacır, Türkiye’nin ihracatının Avrupa Birliği ülkelerine büyük oranda yöneldiğini hatırlattı; Almanya, İtalya, Fransa ve İspanya ile karşılaştırıldığında Türkiye’nin sanayi üretiminin yükselişte olduğunu ifade etti.

İmalat sanayi ihracatının 2002 yılından bu yana önemli bir artış gösterdiğini belirten Bakan, yüksek teknoloji ihracatının da 12 aylık dönemde 9,6 milyar dolara yükseldiğini kaydetti. Bu tabloya göre, sektörde ilerleyen yıllarda da çalışmaların artırılması hedefleniyor; AR-GE ve inovasyon yatırımlarının daha da güçlendirilmesi planlanıyor. Ayrıca girişimciyi desteklemek amacıyla girişimci bilgi sisteminin etkin bir şekilde kullanıldığı, verilerin toplanıp analiz edildiği bir yapı kurulduğunu söyledi.

Tekstil ve İstihdam konusuna değinen Kacır, tekstil ve hazır giyim sektörlerinde istihdamı korumaya yönelik politikaların saha verileriyle şekillendiğini ifade etti. Bu yılın ilk 10 ayında 100 binden fazla işletmenin KOSGEB üzerinden ziyaret edilmesi ve anketlerin yapılmasıyla sektörde istihdamı koruma yönünde somut adımlar atıldı. Türkiye’nin bu sektörlerde dünyanın önde gelen üreticileri arasına girdiğini belirterek, yaklaşık 1 milyon kişinin istihdam edildiğini vurguladı. Bölgesel farklılıkların sürdüğünü ancak Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu’da teşviklerle yatırımların desteklendiğini ve istihdamın artmaya devam ettiğini belirtti.

İstihdamı Koruma Teşvikleri hakkında yapılan planlar kapsamında, 6. bölge illeri için istihdam teşviklerinin daha ileri seviyelere taşındığını belirten Kacır, sigorta primlerinin sürelerinin uzatıldığını ve iç talebe uygun yatırımların istihdam teşviklerinden yararlanabileceğini söyledi. Önümüzdeki dönemde bu teşviklerin daha geniş çapta, özellikle büyük ölçekli firmaları da kapsayacak şekilde genişletilmesi hedefleniyor. Ayrıca KOSGEB aracılığıyla ihracata dönük alanlarda da istihdamı güvence altına almak için devam eden bir program uygulanıyor.

Rakamlarla İstihdamda Artışlar hakkında konuşan Bakan, tekstil, mobilya ve deri sektörlerinde AR-GE ve tasarım merkezlerine yapılan yatırımların miktarını ve bu yatırımların istihdama etkisini paylaştı. Pandemi öncesi ile karşılaştırıldığında, bilgisayar-electronik-optik ürünler ve elektrikli teçhizat gibi alanlarda istihdam artışlarının kayda değer olduğuna dikkat çekti. Bu bulgular, imalat sanayinin genelinde istihdam konusunda bir sorun olmadığını, ancak bazı sektörlerde koruma gereken durumların da bulunduğunu gösterdi.

Savunma sanayiine yönelik değerlendirmede, stratejik öneme sahip kritik alt sistemlerin yerli ve milli olarak geliştirilmesi gerektiği vurgulandı. Mevcut çalışmalarla motorlar, uydu sistemleri ve yerli motorlar gibi unsurlar için Ar-Ge ve üretim süreçlerinin milli kaynaklarla yürütüldüğü belirtildi. KAAN gibi projelerin gelecekte yerli motorlarla da hayata geçirilebileceği üzerinde duruldu.

Bölgeler Arası Farklılıklar ve Kalkınma konusunda, son 22 yılda bölgeler arası gelişmişlik farklarının azaldığı belirtildi. Van’ın tekstil üretim merkezi haline geldiğini, Doğu Anadolu’da GAP projesinin etkisiyle sulama ve tarım alanlarında ciddi ilerlemeler kaydedildiğini ifade eden Kacır, Göbeklitepe’nin turizm merkezi haline gelmesi ve Şanlıurfa’da ayakkabı sektörünün üretim kapasitesinin artması gibi örneklerle bölgesel kalkınmanın olumlu yönde olduğuna dikkat çekti. Enerji üretiminde güneş ve rüzgarın payının yükseldiğini, yenilenebilir enerji santrallerinin kurulu gücünün arttığını belirtti.

Veri Odaklı ve Şeffaf Teşvikler kapsamında, teşviklerin siyasi görüşlerden bağımsız olarak objektif kriterlerle verildiğini ve sanayinin her kesiminin bu süreçten faydalanması için çalışıldığı ifade edildi. 2024 yılında imalat sanayisinde kapanan firma sayısının azalması ve yeni firmaların kurulmasıyla dengeli bir büyüme gösterildiği belirtildi. AR-GE harcamalarının özel sektör içindeki payı da artış gösterdi ve 2024 yılında AR-GE merkezleri ile teknoparklarda sağlanan desteklerin toplamı 150 milyar liraya ulaştı. 2025 yılı için TÜBİTAK aracılığıyla AR-GE’ye 58,5 milyar liralık kaynak ayrılacağını kaydeden Bakan, bilimsel çalışmaların Türkiye için hayati öneme sahip olduğunu dile getirdi.

Astronot Programı ve Çip Geliştirme alanlarında atılan adımlara değinen Kacır, astronot programının Cumhuriyetin 100. yılı için planlandığını ve bu süreçte yerli ve milli üretim kapasitelerinin güçlendirilmesi hedeflendiğini söyledi. TÜBİTAK’taki çip yatırımları ve HIT 30 programı aracılığıyla Türkiye’nin çip üretim kapasitesinin ilerletilmesi için çalışmalar yürütüldüğünü belirtti. Ayrıca Avrupa Birliği’nin süper bilgisayar ortaklıklarına vurgu yaparak veri güvenliği ve verinin Türkiye’de kalması konularına özen gösterildiğini ifade etti.