Türkiye Tarımsal Örgütler ve Yapılanmaları: Kooperatifler, Birlikler ve Desteklemeler

Ülkenin tarımsal faaliyetlerini destekleyen yapıların genel resmini, Bakanlık tarafından sağlanan resmi verilere dayanarak özetleyen bir derlemede, çeşitli kooperatif ve birlik türlerinin ülke çapındaki dağılımı ve üyelik rakamları dikkat çekiyor. 6 bin 364 tarımsal kalkınma kooperatifi, 2 bin 446 sulama kooperatifi, 601 su ürünleri kooperatifi ve 31 pancar ekicileri kooperatifinin bulunduğu belirtiliyor; toplam kooperatif sayısı 9 bin 442 olurken ortak sayısı 2 milyon 210 bin 710 olarak kayda geçiyor. Hayvancılık, tarım, ormancılık, çay, sulama ve su ürünleri konularında belirlenen bölgelerde faaliyet gösteren 111 kooperatif bölge birliği ile birlikte PANKOBİRLİK’in de faal olduğu vurgulanıyor. Birliğe kayıtlı ortak kooperatif sayısı 5 bin 236’ya ulaşıyor.

Faaliyetteki 1623 tarım kredi kooperatifinin ise 851 bin 621 ortağı bulunuyor. Tarımsal üretici birlikleri ise ürün grubuna göre farklı yoğunluklar gösteriyor: bitkisel ürünler grubunda 203 birlik, hayvansal ürünler grubunda 529 birlik, su ürünleri grubunda 34 birlik ve organik ürünler grubunda 23 birlik olmak üzere toplam 789 üretici birlikleri faaliyet yürütüyor ve üye sayıları 249 bin 517 olarak kaydediliyor. Ürün ve ürün grubu bazında kurulmuş olan üretici merkez birlikleri, süt, kırmızı et, kanatlı hayvan eti, yumurta, bal, meyve, tarla bitkileri, su ürünleri yetiştiriciliği ve deniz ürünleri avcılığı konularında toplam 9 üretici merkez birliğini oluşturuyor. Bu merkez birliklerine mensup üretici birliklerinin sayısı 533 olurken üye sayısı 206 bin 733 olarak belirlendi.

Yetiştiricilerden çeşitli hayvan türlerini kapsayan birlikler kurularak damızlık sığır, damızlık koyun-keçi, damızlık manda, tavuk ve arı gibi alanlarda 5 çeşit birlik öne çıkıyor. Ayrıca 18 ilde tarım kredi kooperatifleri bölge birliği ve ulusal düzeyde 8 kooperatif merkez birliği mevcut. Çiftçilerin meslek örgütü olarak 760 ziraat odası ve bunların bağlı olduğu ziraat oda birliği faaliyetlerini sürdürüyor; bu odalara 5 milyon 225 bin 151 çiftçi üyelik yapmış durumda. Türkiye genelinde toplam 12 bin 130 tarımsal amaçlı örgüt bulunuyor; bunlar arasında Ankara, Adana, Antalya, Konya ve İzmir gibi illerde birinci derece örgüt belgesi alanlar sayısal olarak bulunuyor.

Tarımsal Desteklemelerde Ayrıcalıklar Bakanlık tarafından belirlenen kriterler çerçevesinde tarımsal amaçlı örgütler derecelendiriliyor. Resmi Gazete’de yayımlanan yönetmelikle tarımsal amaçlı kooperatifler, tarımsal üretici birlikleri ve ıslah amaçlı yetiştirici birlikleri derecelendirme kapsamına alınıyor. Başvuru yapan örgütlerden 60 ve üzeri puan alanlar birinci derece tarımsal amaçlı örgüt belgesi almaya hak kazanıyor. Bu belgeye sahip olan örgütler, tarımsal desteklemelerde ayrıcalık, faiz indirimi, organizasyonlara davet ve karar alma süreçlerine katılım gibi avantajlardan yararlanabiliyor.