Kiracı ve Ev Sahibi İlişkilerinde Tahliye Sonrası Hasar Tespit ve Tazmin Süreçleri

İstanbul Pendik’te bir ev sahibi, sekiz yıldır oturan kiracısının evden çıkarken bıraktığı tabloyla karşı karşıya kaldı. Haberlere yansıyan görüntülerde prizlerden musluklara, lamba düzeneklerinden dolap kulplarına kadar pek çok parçanın söküldüğü ve kullanılamaz hale geldiği iddia edildi. Ev sahibi de öfkesini kontrol etmekte zorlandı ve eski kiracısından şikayetçi oldu. Ancak zarar karşılanırsa uzlaşmaya açık olduğunu belirtti.

Bu vaka, tarafların hangi haklara sahip olduğunu ve zararların nasıl tespit edilip hangi süreçlerle tazmin edileceğini gündeme getiriyor. Kiracıların sorumluluk sınırları ve ev sahiplerinin hakları üzerinde uzman görüşleri, benzer durumlarla karşılaşan kişiler için kritik öneme sahip.

Avukat Oğuz Kara bu konuda iki temel ayrımı vurgulayarak açıklamalarda bulundu. Birincisi hor kullanım olarak adlandırılan, ikincisi ise olağan yıpranma olarak tanımlanan durumlardır. Kara, Türkiye’de kiracının temel borçlarından birinin, kiralananı sözleşme gereği olduğu gibi iade etmek olduğuna dikkat çekti: “Kiracı yalnızca sözleşmeye uygun olağan kullanımdan doğan normal eskime ve yıpranmadan sorumlu tutulamaz.” Ancak olağan kullanım sınırını aşan her zarar, özellikle demirbaş niteliğindeki unsurların sökülmesi gibi durumlar hor kullanım kapsamında değerlendirilmeli ve tazmin yükümlülüğü doğurur.

Ünlü bir ortak görüş olarak TÜGEM Başkanı Hakan Akdoğan da, ev tesliminde genelde demirbaş listesi oluşturulabileceğini ancak priz, lamba, musluk gibi unsurların kira kontratlarının çoğu durumda konusu olmadığını belirtti. Güçlü bir ders ise fotoğraflarla belgelemek ve iki tarafın imzalayacağı bir akde dönüştürülmüş demirbaş listesi oluşturmaktır. Bu süreç, sözleşmeye eklenerek taraflar arasında olası uyuşmazlıkları azaltabilir.

Kiraya veren için tahliye anında taşınmazın durumunu yazılı olarak bildirmek, tazminatın hesaplanması ve ispat güçlüğünün önüne geçmek adına kritik bir adımdır. Oğuz Kara, bu bildirim ve tespit sürecinin zamanında yapılmasının önemli olduğunu vurguladı; aksi halde mahkeme yoluyla delil toplamak gerekebilir.

Bazı durumlarda ceza hukuku boyutu da söz konusu olabilir. Sökülen parçalar kiralananın bütünleyici bir parçasıysa ve kiracı bunları kasıtlı olarak söküp götürmüşse, mala zarar verme veya hırsızlık suçlamaları gündeme gelebilir; bu hususun somut delil ve eşyanın niteliğine göre değerlendirilmesi gerekir.

İçinde bulunduğumuz süreçte emlakçıların rolü de önemli hale geliyor. TÜGEM Başkanı Akdoğan, kriz anlarında emlakçının uzmanlığıyla tarafları uzlaştırmada fahri arabuluculuk rolünü üstlenebileceğini ifade etti. Ancak asıl hedef, tarafları doğru profil ve protokolle bir araya getirebilmektir. Emlakçılar, çoğu durumda gereksiz gerilimleri azaltmak adına süreci yönlendirebilecek ve tarafları mahkemeye taşımadan çözüme yakınlaştırabilecek bir konumda olabilir.

Bir meslek grubunun üstlendiği bu tür görevler, normalde depozito üzerinden çözülen sorunlarda dahi kayıt ve belgelerin önemini artırıyor. Avrupa Yakası’ndaki bir danışman ise depozitonun çoğu vakada zararların karşılanmasına yeterli olduğunu dile getiriyor. Ancak örnekler çoğaldıkça, fotoğraf ve video gibi kanıtların kayda alınması, ileride doğabilecek anlaşmazlıkların önünü kesmek açısından faydalı görünüyor.