Alüminyum Fosfitin Gölgesinde Böcek Ailesinin Hikayesi: Gıda Zehirlenmesi mi, Havalandırma mı?

Fatih’teki bir otelde konaklayan Böcek ailesinin yolculuğu, sevdikleri memleketlerine dönüp özledikleri tatları keşfetme hayaliyle başlamıştı. Gün boyu kumpir, midye, kokoreç ve lokum gibi çeşitli lezzetler denerken, kısa bir süre sonra gıda zehirlenmesi şüphesinin ötesinde, bilinç kaybı gibi hayati tehlikelerle karşı karşıya kaldılar. Prof. Dr. Mehmet Ceyhan’ın “Gıda zehirlenmesi böyle olmaz” sözleri, olayın aslında başka bir tehdide odaklandığını işaret etmişti. Masal ve Muhammed, solunum yoluyla maruz kaldıkları zehre bağlı olarak hastaneye getirilirken, anne Çiğdem Böcek çocukların hareketsiz yatışını anlatıyordu. Bu aile için alınan bir dizi tedbir, saatler içinde hayatlarını mı elinden almıştı? Gözaltı sayısının 11’e yükselmesiyle birlikte, olayın arkasındaki zehir türünün ‘alüminyum fosfit’ olabileceği şüpheleri güçlendi. Bu madde yalnızca tahtakurularını öldürmek için kullanılıyor; çok tehlikeli olduğundan tedavi seçenekleri sınırlıydı.

Adli tıp Ön Raporu, ailenin ölüm nedeninin oteldeki kimyasal maddelerle ilişkili bir zehirlenme olabileceğini öne sürüyordu. Besin zehirlenmesi ihtimali ise daha düşük bir olasılıktı. Farmasötik Toksikoloji Uzmanı Prof. Dr. Ahmet Aydın ve Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Başkanı Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, bu konudaki tüm ayrıntıları Milliyet’e aktardı. “Panzehiri olmayan bir zehir için tedavi yöntemi hayati organları korumaya odaklanmaktır” derken, alüminyum fosfitin hücrelere yayılan toksisitesine dikkat çektiler.

Göz ardı edilemeyen soru ise oteldeki hangi etkenlerin benzer şikayetleri tetiklediğiydi. İlk başta gıda zehirlenmesi düşünülse de, oteldeki havalandırma ve ısıtma sistemlerinin merkezi konumu ile organik fosfatların yayılımı ihtimali göz ardı edilmedi. Prof. Ceyhan, “Isıtma ve havalandırma sistemleri bu tür pestisitlerin odalara ulaşmasına zemin hazırlayabilir; maruz kalanların durumu yoğun bakımda zorlayıcı bir mücadele gerektirir” dedi. Bu bağlamda, iki turistte de benzer belirtiler gözükmesine rağmen, bilinç kaybı Masal ve Muhammed’inkine göre farklı seyirler izledi.

Olaylar zinciri, sadece gıda ile sınırlı kalmadı; 7 Kasım 2023’ten itibaren Ankara, Konya, İzmir ve İstanbul’da benzer vakalara ilişkin haberler peş peşe geldi. Yetkililer, otellerdeki haşere ilaçlamalarının odalara nasıl sızabildiğini, maruziyet süreleri ve dozlarının sonuçları üzerindeki etkisini tartışırken, alüminyum fosfitin panzehiri olmaması nedeniyle müdahalelerin sınırlı olduğunu vurguladılar. “Erken müdahale bile sonuçları değiştirmez; bazı zehirler için panzehir bulunmaması, tedaviyi kemikleşmiş bir mücadeleye dönüştürür” diyen uzmanlar, mide yıkama ve kusturma gibi eski yöntemlerin ise bu tür vakalarda yarardan çok zarar getirebileceğini belirtti.

Sonuç olarak, böcek ailesinin trajik kaybıyla ilişkili ölüm nedeninin kesinleşmesi için otopsideki bulgular beklenirken, olayın tek görünümlü açıklamasının ötesine geçildi. Alüminyum fosfitin etkileri ve panzehirsizliğinin, acil müdahaleler ve yoğun bakım uygulamalarıyla bile genç yaşta hayatları nasıl etkilediğini gösterdi. Bu süreçte, gıda zehirlenmesiyle karıştırılan vakaların aslında çok daha karmaşık ve hızlı ilerleyen toksik olaylar olabileceği bir kez daha vurgulandı.

Bir otelde geçirilen hafta sonunun trajik sonucu, sadece gıda ile sınırlı olmayan bir zehirlenme krizini gözler önüne serdi. Böcek ailesinin ölümüne yol açan süreç, başta gıda zehirlenmesi olarak düşünülse de, havalandırma ve haşere ilaçlamasının odalara ulaşmasıyla zincirleme bir toksik olay halini almış olabilir. Gözaltı sayısının artması, olayın ne kadar çok boyutlu olduğuna dair ipuçları veriyordu.

Adli tıp Ön Raporu’nda, ailenin öyküsünün kimyasal madde zehirlenmesiyle daha çok uyumlu olduğuna işaret edildi. Ancak besin kaynaklı bir zehirlenmenin bu kadar hızlı ve ağır ilerlemesi pek olası görülmüyordu. Uzmanlar, alüminyum fosfitin zehirleyici etkisinin doz ve maruziyet süresiyle şekillendiğini, panzehiri olmayan bu madde için tedavinin çoğunlukla yaşam desteğine bağlı kaldığını belirtiyor.

Uzmanlar, panzehiri olmayan zehirler için tedavinin noktasal olarak “kurtarmak” yerine organları korumaya odaklandığını söylüyor. Prof. Dr. Ahmet Aydın, “İlk belirtiler baş ağrısı, bulantı veya nefes darlığı şeklinde tezahür edebilir; ancak hızlı ilerleyen durumlarda antizehri yoktur, bu yüzden yoğun bakım müdahaleleri hayati önem taşır” dedi. Ayrıca mide yıkanması veya kusturma gibi müdahalelerin bu tür durumlarda çoğu zaman etkisiz veya zararlı olabileceğini vurguladı.

Olaylar zinciri, sadece Böcek ailesini kapsamıyor; benzer vakaların farklı şehirlerde tekrarlanması, zehirli maddelerin ev içi kullanımında karşılaşılan riskleri de gündeme getirdi. Uzmanlar, ortamda bulunan zehirli maddelerin havayla yayılımını azaltacak önlemlerin alınması gerektiğini söylüyor. Her durumda tedaviye erken başlanması önemli olsa da, panzehir eksikliği müdahale planını sınırlıyor.

Bu vaka, alüminyum fosfitin ev içi kullanımlarında yol açabileceği hızlı ve yıkıcı etkileri bir kez daha hatırlatıyor. Zehirlenmenin ilk belirtilerini gösterebilecek kısa süreli semptomlar bile, madde kan dolaşımına karıştığında hayati tehlike yaratabilir. Erken müdahale bile çoğu durumda yeterli olmayabilir ve panzehiri olmaması nedeniyle hekimler, tedavi sürecini destekleyici yöntemlerle sürdürmek zorunda kalır.

Havalandırma sistemleri ve merkezi ısıtma birimleri, pestisitlerin odalara yayılmasına zemin hazırlayabilir. Bu durum, otellerde, apartmanlarda ve benzeri toplu konutlarda özellikle risklidir. Uzmanlar, bu tür vakalarda zararlı maddelerin odalarda birikimini azaltacak güvenlik protokollerinin geliştirilmesi gerektiğini belirtiyor.

Özetle, Böcek ailesinin trajedisi sadece bir makanan zehirlenmesi vakası olarak görülemez. Havalandırma ile taşınan toksik maddeler, hızla organ yetmezliğine yol açabilir ve panzehiri olmayan maddeyle mücadele, tedaviyi daha da güçleştirir. Bu bağlamda, kamu sağlığı için daha sıkı güvenlik önlemleri ve hızlı müdahale planları hayati önem taşıyor.