Güneşten Korunmanın Önemi ve Cilt Kanseri Riskleri: Erken Teşhis ve Tedavi Yöntemleri

Güneşe maruz kalmanın artmasıyla birlikte melanom dışı cilt kanserleri ve melanom vakaları da kayda değer biçimde izleniyor. Uzmanlar, özellikle genç yetişkinler arasında güneşten korunma davranışlarının önemini vurgularken, yoğun güneşlenme ve solaryum kullanımının riskleri artırdığını belirtiyor. Melanom erken evrede tedavi edilebilir olsa da, ilerlediğinde lenf bezlerine ve diğer organlara yayılma riski büyüyor. Melanom dışı cilt kanserleri ise genelde daha yavaş ilerlemelerine rağmen, tedavi edilmeyince ciddi doku kayıplarına yol açabilir.

40 yaş sonrası benlere dikkat denilen uyarı, erken teşhisin hayat kurtardığını gösteriyor. Ayda bir kez ayna karşısında benlerin ve cildin güneş gören ile görmeyen bölgelerinin incelenmesi, değişikliklerin zamanında fark edilmesini sağlar. Özellikle yeni çıkan kabarıklıklar, hızlı büyüyen benler, iyileşmeyen yaralar ve mevcut benlerdeki değişiklikler durumunda derhal dermatoloji hekimine başvurulmalıdır.

Gelecek 10 yılda milyonlarca kişinin etkilenmesi bekleniyor. Dünya Sağlık Örgütü, melanom dışı cilt kanserlerinin (bazal hücreli ve skuamöz hücreli kanserler) toplam kanser vakalarının yaklaşık %40’ını oluşturduğunu bildiriyor. Melanom ise tüm kanserlerin yaklaşık %1-2’sini kapsıyor. 2030’a dek melanom dışı cilt kanserlerinde ve melanomda artış öngörülüyor; bu da cilt kanserlerinin küresel yükünün artacağını gösteriyor.

Cilt kanseri iki ana gruba ayrılıyor. Melanom dışı kanserler bazal hücreli (BHK) ve skuamöz (SHK) hücreli kanserler olarak sınıflandırılır. BHK genelde yüz ve burun çevresinde, SHK ise yüz ve dudaklarda daha sık görülür ve bazal hücreli kansere göre daha hızlı büyüyüp yakın lenf bezlerine veya uzak organlara sıçrama riski taşır. Melanom ise benlerden kaynaklanabileceği gibi öncü lezyon olmadan da ortaya çıkabilir.

İşaretler ve uyarılar. Yeni bir benin hızla büyümesi, mevcut benlerde renk, şekil veya boyut değişiklikleri, asimetrik görünüm, kenarlarında düzensizlik, birden çok renk, kabarma, kaşıntı veya kanama gibi belirtiler acil muayene gerektirir. Ayrıca benlerin simetrisini bozan ve düzensiz kenarlı değişiklikler, dikkat edilmesi gereken bulgular arasındadır.

En önemli risk faktörü güneş ışınları. UV ışınlarına uzun süre maruz kalma, bronzlaşma amacıyla yapılan aktviteler ve solaryum kullanımı cilt kanseri riskini artırır. Açık ten, çok sayıda ve atipik ben, çocuklukta şiddetli güneş yanıkları gibi geçmişler de risk faktörlerindedir. Aile öyküsü veya bağışıklık sistemi baskılanmış kişilerde risk daha yüksektir.

Korunma 5 temel kuralı. En güçlü koruma güneşin zirve olduğu saatlerde dışarıda kalmamak (10:00-15:00), SPF 30 ve üzeri ürünler kullanmak, güneş kremlerini dışarı çıkmadan en az 20 dakika önce sürüp iki saatte bir tekrarlamak, terleme veya suya girince yeniden uygulamak; geniş kenarlı şapka, güneş gözlüğü ve uzun kollu, sıkı dokunmuş giysiler ile cildi ve güneşten korunmayı sağlamak; solaryumdan uzak durmaktır. Güneş koruyucu seçiminde dermatoloğunuzdan yardım alın.

Teşhis ve tedavi süreci. Tanı biyopsiyle konulur; uygun tedavi ise tümörün tipi, yeri, büyüklüğü ve hastanın genel sağlık durumuna göre belirlenir. Melanom dışı kanserlerde cerrahi yöntem temel tedavi olarak uygulanırken, melanomda güvenli cerrahi sınır belirlenir ve gerekirse lenf düğümleriyle yayılım taraması yapılır. Uygun olmadığı durumlarda kriyoterapi, elektrokoterizasyon, radyoterapi gibi alternatif yöntemler tercih edilebilir.