Gençlerde Kalp Krizi: Gizli Risk Faktörlerini Anlamak ve Önlemek

Kalp krizi olarak da bilinen miyokard enfarktüsü, koroner damarların ani tıkanmasıyla kalp kasına yeterince kan ve oksijen ulaşmamasından kaynaklanır. Bu tıkanma çoğunlukla damar duvarındaki aterosklerotik plağın yırtılması ve hızla pıhtı oluşmasıyla ortaya çıkar. Kardiyoloji Uzmanı Dr. Redwan Seid Busery, genç yetişkinlerde sigara, obezite, sağlıksız beslenme ve yoğun stresin riskleri hızla artırdığını vurgular. Ayrıca ailelerde kolesterol sorunları, tansiyon yüksekliği ve insülin direnci gibi metabolik risklerin çoğu zaman belirti vermeden ilerleyebildiğini ve yıllarca damar hasarına yol açabileceğini belirtir.

Bu nedenle, aile geçmişinde erken yaşta kalp hastalığı bulunan veya metabolik riskler taşıyan gençler için düzenli tarama ve farkındalık hayati önem taşır; erken farkındalık ve sağlıklı yaşam alışkanlıkları ise genç yaşlarda kalp krizinin ciddi şekilde önlenmesini sağlar.

1-Sigara ve tütün ürünleri Sigara içmek genç yaşta kalp krizi riskini önemli ölçüde artırır. Uluslararası analizler, aktif sigara içenlerde riskin hiç içmeyenlere göre yaklaşık üç kat arttığını göstermektedir. Tütün, damar iç yüzeyini bozup pıhtılaşmayı hızlandırarak ani damar tıkanıklığına yol açabilir. Ne yapılmalı? Nikotin yerine geçiş tedavileri ve profesyonel destekle sigara bırakılması, riskin hızla azalmasını sağlar.

2-Ailevi hiperkolesterolem LDL kolesterolün genetik olarak çok yüksek seyrettiği bu durum, genç erişkinlerde kalp krizi için önemli bir neden olarak öne çıkar. Dr. Busery, “Genç yaşlarda görülen beklenmedik kalp krizlerinin çoğu ailevi hiperkolesterolemiye bağlanır” diyor. Ne yapmalı? Aile öyküsü olan kişiler 20’li yaşlardan itibaren düzenli LDL ölçümü yaptırmalı ve gerektiğinde ileri değerlendirme planlanmalıdır.

3-Obezite, insülin direnci ve diyabet Obezite, insülin direnci ve diyabet, genç nüfusta koroner arter hastalığı riskini artıran temel faktörler olarak kabul edilir. İnflamasyon, damar sertliği ve metabolik strese bağlı risk mekanizmaları bu durumu güçlendirir. Ne yapmalı? Dengeli beslenme, kilo kontrolü, düzenli egzersiz ve risklerin erken tespiti koruyucu etkiler sağlar.

4-Düşük fiziksel aktivite Yetersiz egzersiz, obezite ve yüksek tansiyon gibi diğer riskleri tetikleyerek kalp krizi riskini yükseltir. Haftalık olarak artan fiziksel aktivite ile risk azalır. Ne yapmalı? Haftada en az 150 dakika orta yoğunlukta egzersiz hedeflenmeli; günlük hareketsizlik en aza indirilmelidir.

5-Erken yaş hipertansiyonu Yüksek tansiyon, genç yaşta belirlenmeyip tedavi edilmeyince damarları zayıflatır ve erken ateroskleroz ile kalp-damar hastalıklarına zemin hazırlar. Kan basıncındaki her 10 mmHg düşüşü, kalp krizi ve inme riskini belirgin şekilde azaltır. Ne yapmalı? Gençler yılda en az bir kez tansiyonunu kontrol ettirmeli; risk altındakiler ise daha sık takip edilmelidir.

6-Viral enfeksiyonlar ve miyokardit Özellikle COVID-19 gibi viral enfeksiyonlar, gençlerde miyokardit gelişimine yol açabilir ve bu durumda kalp fonksiyonları ciddi biçimde etkilenebilir. Ne yapmalı? Enfeksiyon sonrası göğüs ağrısı, çarpıntı ya da nefes darlığı hissedenler için acil tıbbi değerlendirme önemlidir.

7-Psikososyal stres, anksiyete ve uyku bozuklukları Kronik stres ve uyku bozuklukları, gençlerde kalp-damar hastalıkları riskini artırır. Yüksek stres düzeyi, sağlıksız davranışları tetikleyerek riski yükseltir. Ne yapmalı? Stres yönetimi, yeterli uyku ve gerekirse psikolojik destek ile yaşam dengesi sağlanmalıdır.

8-Uyarıcı maddeler ve enerji içecekleri Uyarıcı maddeler, gençlerde koroner damar spazmı ve ciddi ritim bozukluklarına yol açabilir. Enerji içecekleri kısa sürede kalp atış hızını ve tansiyonu yükseltebilir. Ne yapmalı? Uyarıcı maddelerden uzak durulmalı; enerji içecekleri yoğun stres veya sınav dönemlerinde dahi mümkün olduğunca sınırlanmalıdır.