Dijital Şiddetin Hukuki Yolu: Türkiye’de Tehdit ve Deepfake Arasında Haklar ve Başvuru Mecazları

Avukat Aslı Akbay Alagöz, dijital şiddetin türlerini Türk hukukunda yeniden ele alıyor. Tehdit, taciz, takip, mahrem görüntülerin ifşası, deepfake ve yapay zekâ temelli manipülasyonlar bugün dijital alanın en sık karşılaşılan şiddet biçimlerini oluşturuyor. Bilişim hukuku üstüne yüksek lisans yapmış olan Avukat, 16 Günlük Aktivizm Kampanyası’na UN Volunteers gönüllüsü olarak katkı sunarken, dijital şiddetin hukuki karşılığını ve mağdurların haklarını sade ve anlaşılır bir dille yanıtlıyor.

Dijital suçlar ve tanım sorunu • Dijital şiddet için mevzuatta net bir tanımlama bulunmamakla birlikte, literatürde bilişim sistemleri üzerinden zarar verme, rahatsız etme veya kontrol kurma amacı güden eylemler olarak tanımlanır. Resmi terim olarak dijital şiddet, doğrudan bir tanıma sahip olmamakla beraber, TCK’da yer alan cinsel taciz, tehdit, şantaj, nefret ve ayrımcılık gibi suçlarla, kişilerin huzur ve sükûnunu bozma, israrlı takip, hakaret, müstehcenlik ile özel hayatın gizliliğini ihlal eden düzenlemelerle bağlantılı olarak ele alınır.

Mağdura başvuru yol ve delil süreçleri • Şikâyet yoluyla Cumhuriyet Savcılığına veya emniyet birimlerine başvuru mümkündür. 6284 sayılı kanun kapsamında koruyucu ve önleyici tedbirler aile mahkemeleri, kolluk birimleri veya ilgili kamu mercileri tarafından verilebilir. İçerik kaldırma ve erişim engeli için 5651 sayılı Kanun doğrultusunda BTK, sulh ceza hâkimlikleri ve ilgili içerik/erişim sağlayıcılar devreye girer. KVKK üzerinden kişisel verilerin izinsiz paylaşımıyla ilgili şikâyet de mümkündür. Delil toplarken en kritik aşama, verilerin orijinalliğinin korunmasıdır; ekran görüntülerinde URL, tarih ve saat net olarak kaydedilmelidir. Mesajlaşma kayıtları, e-posta içerikleri, IP ve log bilgileri saklanmalıdır. Türkiye Noterler Birliği’nin e-Tespit uygulaması, delil tespiti için etkili bir araç olarak öne çıkar. Hukuka aykırı yöntemlerle delil toplamaya çalışılmamalıdır.

Uzaklaştırma ve dijital tedbirler • Dijital tehdit, taciz veya takip durumlarında da 6284 Sayılı Kanun kapsamındaki koruyucu ve önleyici tedbirler uygulanabilir. Böylece dijital şiddet, fiziksel şiddetle aynı hukuki korumaya sahiptir. Sosyal medya platformlarının sorumlulukları ise çeşitli yükümlülüklerle şekillenir.

Sosyal medya ve içerik yönetimi • 5651 sayılı Kanun’a göre platformlar önceden içerik denetimi yapmak zorunda değildir; fakat kendilerine bildirilen içerikleri kaldırmakla yükümlüdürler. Platformlar ayrıca mahkeme kararlarına uyum göstermek, çocukları korumak, şeffaflık raporları yayımlamak ve reklam kütüğü oluşturmak gibi sorumluluklarla karşı karşıyadır. Türkiye’de hizmet veren yabancı platformların temsilci bulundurması ve kullanıcı başvurularına 48 saat içinde yanıt vermesi gereklidir. İhmal halinde 6098 Sayılı Borçlar Kanunu kapsamında tazminat sorumluluğu doğabilir.

KVKK ve veri paylaşımı üzerindeki kararlar • Kişisel verilerin izinsiz paylaşımı veya işlenmesi kanunen yasaktır ve bu tür ihlaller için idari para cezaları söz konusudur. Deepfake ve yapay zekâ içeriklerinin mevcut mevzuatta özel bir düzenlemesi bulunmasa da, bu tür içerikler tehdit, şantaj veya özel hayatın gizliliğini ihlal suçlarında kullanılabilir. İçeriğin sahte olması, suçun oluşmasını engellemez; mağdurların maddi ve manevi tazminat talep etme hakkı saklıdır.