Denge Kaybının İzinde: Belirtiler, Nedenler ve Tedavi Yolları

Günlük yaşamı fark edilmese de beynin dengeyle ilgili işlemlerinde meydana gelen bozulmalar, kişinin yaşam kalitesini önemli ölçüde etkileyebilir. Denge kaybı, beyindeki iletişimin bozulması sonucu ortaya çıkabilir; bu da yürümek, oturmak veya ayakta durmak gibi temel hareketlerde dengesizlik hissine yol açar. Dengenin sadece beyin değil, gözler, iç kulak ve sinir sistemi tarafından alınan bilgilerin birleşiminden oluştuğunu unutmamak gerekir. Bu noktadaki en küçük aksama bile günlük yaşamı zorlaştıran semptomlara sebep olabilir.

Denge kaybı çoğunlukla ileri yaşlarda görülse de gençlerde de görülebilir. Yaşla birlikte beyincik dokusunda hücresel kayıplar ve iletim hızında düşüş dengeyi etkileyebilir. Beyincik hasarı ve koordinasyon merkezinin zarar görmesi yürüyüşte bozulmalara ve yalpalamalara yol açabilir. İç kulak problemleri (vestibüler sistemdeki enfeksiyonlar, Meniére hastalığı) doğrudan dengeyi bozabilir. Beyin tümörleri nedeniyle artan basınç, inme ve damar tıkanıklığı gibi durumlar ise beyne giden kan akışını kısıtlayarak ani denge kaybına neden olabilir. Multipl skleroz, Parkinson gibi nörolojik hastalıklar sinir iletimini etkiler; özellikle B12 eksikliği sinir sistemini olumsuz etkileyerek denge sorunlarını tetikleyebilir.

Farklı belirtiler arasında yürüme ya da ayakta durmada sağa sola yalpalama, tekrarlayan baş dönmesi, mide bulantısı ve kusma, kulakta uğultu, baş ağrısı, bulanık görme veya çift görme gibi şikayetler yer alabilir. İleri vakalarda konuşmada bozulma, kas güçsüzlüğü ve titreme de görülebilir. Kimi hastalar odanın dönmesini hissederken bazıları zemin kayıyormuş gibi tarif eder. Bazı vakalarda bilinç bulanıklığı da ortaya çıkabilir.

Bu durumu belirlemek için hastanın öyküsü dinlenir ve fiziksel muayene yapılır. Gerekirse MR veya BT ile beyindeki tümör, kanama ya da damar tıkanıklığı araştırılır. Romberg testi ve diğer denge ölçümleri ile iç kulak kaynağı sorunlar ve vitamin- veya metabolik nedenler incelenir.

Doğru teşhis ve tedavi ile dengeler normale dönebilir. Tedavi, altta yatan nedenlere göre planlanır. Belirlenen nedene göre ilaç tedavisi, fizik tedavi ve rehabilitasyon, cerrahi müdahale, yaşam tarzı değişiklikleri ve gerektiğinde psikolojik destek gibi yöntemler bir veya birkaç olarak uygulanabilir. Denge kaybı, kendi başına ölümcül olmasa da düşme nedeniyle kırık ve yaralanma riskini artırabilir. Bu nedenle çoğu durumda doğru teşhis ve tedaviyle denge geri kazanılabilir veya kontrol altına alınabilir. En sık karşılaşılan etkenlerden biri B12 vitamini eksikliğidir; yoğun stres ve anksiyete de baş dönmesi ve dengesizlik hissine yol açabilir. Denge kaybı şüphesi olan kişilerin nöroloji uzmanına başvurması önerilir; iç kulak kaynaklı sorunlarda ise KBB uzmanı da değerlendirme yapabilir. Vestibüler rehabilitasyon ve denge egzersizleri, beynin denge mekanizmasının yeniden uyum sağlamasına yardımcı olur.