Yeni Emeklilik Teklifi: Kazançlar ve Borçlanmalarda Değişiklikler

Geçtiğimiz hafta Meclis’e sunulan 36 maddelik kanun teklifinin emeklilik sistemi üzerinde önemli etkileri bulunuyor. Prime esas kazanç tavanı şu anda asgari ücretin 7,5 katı iken, teklif ile bu oran 9 kata yükseltiliyor ve böylece yüksek ücretli çalışanların emekliliğe yansıyan kazanç payı artmış olacak.

Borçlanma tutarlarında artış konusu da emekliliği doğrudan etkiliyor. Normal şartlarda prim gününü doldurup yaşa takılanlar borçlanma yoluyla emekliliğe hak kazanabiliyor. Yeni düzenlemeyle borçlanma prim oranı, doğum borçlanması hariç olmak üzere, askerlik ve diğer hizmet borçlanmalarında %45’e çıkarılıyor.

Detaylar nedir? Teklifte hangi borçlanma türlerinde artış yapılacağı, borçlanma ile emekliliğe hangi mali yükümlüklerin bineceği gibi soruların yanıtını Mali Müşavir ve Sosyal Güvenlik Müşaviri Emin Yılmaz şu şekilde özetliyor: 36 maddelik teklifte, Emeklilikle ilgili ana başlıklar arasında prime esas kazanç tavanının 7,5 katından 9 katıya çıkarılması, emeklilik priminin işveren hissesinin 1 puan artırılması ve prim borçlanmasının gelir ve aylıklardan kesilmesinin sağlanması yer alıyor. Ayrıca Bağ-kur kapsamındaki sigortalılık sürelerinin ihya prim oranının %45 olarak belirlenmesi ile doğum borçlanması dışındaki tüm borçlanma türlerinde değişiklikler öngörülüyor.

Hangi borçlanmalar etkileniyor? 13 farklı borçlanma türünün değişiklikten etkileneceği belirtiliyor. Bunlar arasında askerlik, Emekli Sandığı’na bağlı memurların aylıksız izin süreleri, doktora ve tıpta uzmanlık dönemleri, tutuklu veya gözaltında iken beraat edenlerin süreleri, grev ve lokavtta geçen süreler, seçim dönemi görevlerinden istifa edenlerin süreleri ve kısmi süreli çalışanlar gibi durumlar bulunuyor.

Doğum borçlanması dışındaki tüm borçlanmalar için güncelleme gerektiğini ifade eden Yılmaz, mevcut doğurganlık düşüklüğü bağlamında bu adımların ülke geleceği için atıldığını belirtiyor.

Borçlanmalarda ne kadar artış olacak? Şu anda geçerli olan mevzuata göre asgari brüt ücret ile 7,5 kat arasından seçim yapılabiliyor. Buna göre aylık brüt ücret 26.005,50 TL ve günlük 866,85 TL olarak hesaplanıyor; mevcut durumda borçlanma günlük tutarı, brüt ücretin %32’si olan 277,39 TL ile 7,5 kat olan 2.080,43 TL arasında değişiyordu. Yasa aynen geçerse %45’e çıkacak ve 9 katlık üst sınır uygulanacak. Ocak ayında asgari ücrete yapılacak zamla birlikte bu rakamlar yeniden güncellenecek ve günlük tutar yaklaşık 487,60 TL’ye çıkacak; tavan ise 4.388,43 TL olarak hesaplanabilir hale gelecek. Geçici bir hesapla, 550 gün askerlik borçlanması olan bir sigortalı, ocak öncesi ödeme yaparsa 152.564,50 TL öderken yılbaşından sonra yaklaşık 268.180,00 TL ödeyecek ve günlük başına yaklaşık 210,21 TL fark oluşacak.

Yılbaşı öncesi emeklilik avantajı için bir örnekle açıklamak gerekirse, mevcut durumda 550 gün borçlanması olan bir sigortalı, ocak öncesi öderse 152.564,50 TL, yılbaşından sonra öderse yaklaşık 268.180,00 TL ödeyecek. Toplamda yaklaşık 115.615,55 TL daha fazla ödeme yapmış olacak. Eksik günlerini ocak öncesi kapatanlar, emeklilik için tasarruf ederken ocak sonrası ödeme yapacak olanlar ise daha yüksek bir maliyetle karşılaşacaklar.

Yine de emeklilik için süreç nasıl işleyecek? Teklifin yasalaşması için Plan ve Bütçe Komisyonu’ndan geçmesi, Meclis’te çoğunlukla onaylanması ve Cumhurbaşkanı’nın imzası ile Resmi Gazete’de yayımlanması gerekiyor. Revizelerin Meclis sürecinde mümkün olabileceğini de unutmamak gerekir.

Yüksek tutardan ödeme yapanlar için emeklilik maaşı değişir mi? Emeklilik maaşını belirleyen temel kriterler sigorta primleri, aylık bağlanma oranları ve güncelleme katsayılarıdır. Şu an için emeklilik maaşında bir değişiklik öngörülmüyor; ancak mevcut sigortalı olanlar için emekliliğe hak kazandıkları dönemde maaşlarda artış olma ihtimali bulunduğu ifade ediliyor.