Sapanca Gölü’nü Etkileyebilecek Kanal Sakarya Projesinin Siyasi ve Jeolojik Tartışmaları

Kanuni Sultan Süleyman’ın denizlere uzanan vizyonunun bir parçası olarak düşünülen ve Sakarya Nehri ile İzmit Körfezi arasını kapsayan kanal fikri, tarih boyunca peş peşe gelen savaşlar ve sonrasında duran çalışmalarla karşılaştı. 1570 sonrası süreçte hayalin tektonik ve ekonomik boyutları tartışılırken, 1965’te Devlet Su İşleri’nin yeniden incelemesi proje için yeni bir perspektif getiriyordu. Sapanca Gölü’nün su kaynağı olmasının yanında kanal rotasının göle vereceği potansiyel zarar, en çok konuşulan hususlardan biri haline geldi. Güçlenen su yolu ile elde edilecek ulaşım avantajları ile birlikte, ekolojik ve su kalitesi üzerinde yaratabileceği etkiler de geniş bir çerçevede ele alındı.

Günümüzde projenin uygulanabilirliği üzerine yapılan değerlendirmelerde, yüzeydeki fay hatları ile bölgenin deprem dinamikleri başlıca tartışma noktalarını oluşturdu. İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü çevresinde bulunan Kuzey Anadolu Fay Zonu, geçmişteki depremler ışığında her 250 yılda yaklaşık 7 büyüklüğünde bir sarsıntıya işaret ediyor. Bu bağlamda, kanalın güzergahında bulunması öngörülen jeolojik unsurların, mühendislik açısından hangi önlemlerle güvence altına alınabileceği sorusu her zaman ön planda kaldı.

Kanal inşasının güvenliğini ve ekonomik getirilerini değerlendiren uzmanlar, su yolu üzerinden yeni bir ticaret hattı ve liman-/tersane gelişim imkanları doğacağı görüşünü paylaştılar. Bu sayede üretici lojistiği kolaylaşabilir, İstanbul Boğazı’ndaki gemi yoğunluğu azaltılabilir ve enerji kaynaklarının Karadeniz üzerinden pazarlara daha sorunsuz ulaştırılabileceği öne sürüldü. Özellikle karbon emisyonları ve hava kalitesi açısından boğaz içindeki yoğun trafiğin azaltılması potansiyeli dikkat çekici bulundu.

Depremler ve zemin güvenliği konusundaki endişeler, projenin ilerleyişine dair en önemli riskleri oluşturuyor. Deprem dinamikleri ve fay hatları göz önüne alındığında, zeminlerin yapısal olarak güçlendirilmesi gerektiği, eklüz (giriş/çıkış) kapakları, izolasyon derzleri ve gerekli durumlarda bypass kanallarının entegrasyonu gibi çözümlerin tasarım aşamasında zorunlu olduğu şu anki görüşler arasındadır. Uzmanlar, karaya yakın kesimlerin korunması ve dalga-akıntı etkilerine karşı uygun dalgakıranların planlanmasının da önemli olduğunu belirtiyorlar.

Depremlere karşı güvenlik stratejileri için yapılan açıklamalarda, zemin içindeki alüvyonlu katmanların yapısal zayıflıklarını dengelemek amacıyla takviye sistemlerinin uygulanması ön plana çıktı. Kanal boyunca eşit dağılımlı kuvvetlendirme ve bölgelerin deprem güvenliğini artıracak önlemler ile, acil durum kapama sistemleri ve izolasyon çözümleriyle olası su yükselmelerinin etkisinin minimize edilmesi gerektiği vurgulandı.

İçindeki planlama ve mühendislik zorlukları kapsamında, projenin gövde yapısının bulunduğu alanın jeolojik ve hidrolojik koşullara uygun olarak tasarlanması gerektiği üzerinde fikir birliği mevcut. İzmit Körfezi ve Sapanca Gölü ile ilişkili sismik geçmiş ve çökelme dinamikleri, kanalda oluşabilecek etkileri öngörmeyi kolaylaştırsa da, güvenlik ve sürdürülebilirlik hedefleri için kapsamlı bir entegre yaklaşım şarttır. Bu yönde bilim insanları, deprem dinamiklerini dikkate alarak, zemin tipi ve yağış rejimini analiz eden çok disiplinli çalışmaların gerekliliğini tekrar vurguluyorlar.