OTMİ ile Demir Yolu Güvenliği ve Bakıma Dijital Dönüş: Türkiye’nin Yerli Yeniliği

Türk mühendisler tarafından tamamen yerli imkanlarla geliştirilen OTMİ sistemi, demir yolu işletmeciliğinde güvenliği artırmayı, bakım süreçlerini hızlandırmayı ve işletme verimliliğini yükseltmeyi hedefliyor. Proje yöneticisi Uraloğlu, OTMİ’nin tekerlek, fren, pantograf ve aks gibi güvenlik açısından kritik bileşenleri otomatik ve temassız olarak muayene eden yapay zeka destekli bir sistem olduğunu belirtti. Bu sayede arızalar sahada oluşmadan tespit edilerek kazaların önüne geçiliyor ve bakım-onarım süreçleri daha öngörülebilir hâle geliyor.

OTMİ sistemleri, Türkiye Cumhuriyeti Devlet Demiryolları (TCDD) ile TÜBİTAK Raylı Ulaşım Teknolojileri Enstitüsü (TÜBİTAK RUTE) iş birliğiyle tamamen milli üretim olarak hayata geçirildi. İzmit-Köseköy bölgesinde kurulan ilk tam kapsamlı kurulumda sistem bileşenlerinin büyük kısmı işletmeye alındı; kalan sensörlerin kullanıma sunulması ise devam ediyor. Bu yaklaşım yalnızca güvenliği artırmakla kalmıyor; dışa bağımlılığı azaltıyor, döviz kaybını önlüyor ve ülkenin yüksek teknoloji üreten kapasitesini güçlendiriyor.

Yoğun hatlarda başlayacak genişleme Uraloğlu, trenler hareket halindeyken dahi otonom olarak mevcut muayene istasyonlarından daha ileri seviyede tarama yapabildiğini vurguladı. Özellikle Ankara-Sivas-Malatya gibi yoğun rotalarda OTMİ’nin yaygınlaştırılması hedefleniyor. Sistemin sunduğu dijital muayene; tekerlek yüzeyi ve profili, fren balatası ve diskleri ile fren sistemi aşınması gibi başlıkları kapsıyor; ayrıca pantograf, aks kutusu sıcaklığı, tren ve vagon kimliklendirme gibi bileşenleri de gerçek zamanlı olarak denetliyor.

Mini OTMİ modeli olarak adlandırılan daha küçük ölçekli versiyon, saha ihtiyaçları ve trafik güvenliği kriterleri doğrultusunda geliştirildi. Bu model, tekerlek düzleşme tespiti, pantograf denetimi, aks kutusu sıcaklık ölçümü ve tren tanıma gibi modülleri içeriyor ve ülke genelinde farklı illere yayılacak şekilde planlandı. Kırıkkale’de kurulumu sürerken, 2025 sonunda tamamlanması öngörülüyor; Kayseri’nin projelendirmesi tamamlandı ve 2026’da hayata geçirilecek. Sivas ve Adana’da çalışmalar sürüyor; Malatya’da ise programlama aşaması yürütülüyor.

Önceden insan gücüyle yapılan yürüyen aksam, yük dengesi ve arıza kontrollerinin artık tamamen elektronik sensörler ve akıllı yazılımlarla tren hareket halindeyken dahi gerçekleştirilebildiğini anlatan Uraloğlu, OTMİ’nin kesintisiz güvenlik ve planlı bakım kavramlarını güçlendirdiğini belirtti. Otomatik tespitler sayesinde arızalar oluşmadan önce görülebiliyor; bakım faaliyetleri planlı bir modele dönüştürülüyor. Böylelikle demir yolu altyapısı ve araç bileşenlerinin ömrü uzuyor, kazalar engelleniyor ve operasyonel riskler minimize ediliyor.

OTMİ ve mini OTMİ projeleri, TCDD’nin dijitalleşmiş, öngörülebilir ve sürdürülebilir bir demir yolu yönetimi vizyonunu güçlendirirken; güvenlik, verimlilik ve yerli teknoloji üretim kapasitesinin entegrasyonunu da ön plana çıkarıyor. Yaygınlaştırılan sistemler, bakım faaliyetlerini veri odaklı hale getirerek operasyonel maliyetleri düşürüyor ve taşımacılıkta güvenlik standartlarını yükseltiyor. Proje, Türkiye’nin raylı sistem teknolojileri alanında bölgesel mühendislik ve üretim üssü olma hedefini destekliyor.