İstanbul’un Su Kaynaklarında Alarm: Fabrika Atıkları Dere ve Nehirleri Tehdit Ediyor

Esenyurt’taki dere, uzun süredir çevrede bulunan fabrikaların arıtılmadan bıraktığı atık sular nedeniyle ağır şekilde kirlenmiştir. Suyun yüzeyinde oluşan renk değişimi ve yoğun koku, kirliliğin boyutunu açıkça gözler önüne seriyor. Prof. Dr. Orhan Şen, çok net bir değerlendirme yapıyor: kokudan durmak neredeyse imkânsız ve sanayi atıkları bu dereye akıyor. Böyle bir durumda kullanıma uygun bir su elde etmek mümkün değildir; ayrıca bu kirli su Marmara Denizi’ne karışıyor ve oradaki canlı yaşamını tehdit ediyor.

Esenyurt’taki dere, İstanbul’da sanayi atıklarıyla gündeme gelen iki önemli akarsudan biridir. Bunlardan diğeri Ayamama Deresi olarak bilinir ve her iki hat da şehirde yoğun endüstri bölgelerinin atıklarını doğrudan taşıma özelliğiyle tanınır. Su kaynağına durdurulmalı, arıtma fabrika içinde yapılmalı önerisiyle Prof. Dr. Şen, çözümün net adresini şu sözlerle açıkladı: Atıklar derelerle buluşmamalı; fabrikalar içinde tutularak arıtma merkezlerine yönlendirilmeli ve gri su haline getirilmeli. Bu yaklaşım çevreyi korurken ayrıca sanayi ve tarımsal sulama için ek bir su kaynağı yaratabilir.

Türkiye genelinde su kirliliğiyle karşı karşıya olan başka nehirler de var. Saca Türkiye’nin daha geniş bir örüntüsünü veren üç ana hat şu şekilde özetlenebilir: 1. Kızılırmak—Ankara’ya zaman zaman su sağlayan nehir, tarımsal ilaç kalıntılarıyla dikkat çekiyor. 2. Sakarya Nehri—Şen’in en kritik uyarısına konu olan bu nehir, Batı şehirlerinin su ihtiyacını karşılayabilecek potansiyele sahip olsa da sanayi atıklarıyla yoğun şekilde kirletiliyor. 3. Gediz Nehri—İzmir Körfezi’ne dökülen bu nehir, sanayi atıkları nedeniyle hidrojen sülfür oluşumu ve balık ölümlerine yol açan bir kirletici yük taşıyor.

Susuzluk artarken sularımızı kendi elimizle kirletiyoruz ifadesiyle Şen, yağış eksikliğiyle birleşen kirliliğin şehirlerin su güvenliğini daha da tehdit ettiğini belirtiyor: Yağış eksikliğiyle birleşen kirlilik büyük ölçekli su sorunlarına davetiye çıkarmaktadır. Sakarya, Kızılırmak ve Gediz gibi nehirlere kaynaklarında müdahale edilmezse susuzluk kapıyı çalacaktır.

Çözüm: Kaynağında arıtma ve gri su kullanımı — Şen’e göre hem İstanbul’da hem de ülke genelinde atık suyun derelere ve nehirlere ulaşmadan fabrikalarda tutulması ve arıtıldıktan sonra gri su olarak kullanılması hayata geçirilmeli. Bu yaklaşım çevresel zararları durdururken su kaynaklarını verimli kullanma konusunda da kritik bir adım olarak karşımıza çıkıyor.