İstanbul Tiyatro Festivali’nde Down Sendromlu Oyuncularla Yeniden-Okunan Hamlet

İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen 29. İstanbul Tiyatro Festivali, Harbiye Muhsin Ertuğrul Sahnesi’nde izleyicilere sürpriz bir deneyim sundu. Geleneksel Hamlet yorumu yerine, oyunun merkezine sekiz Down sendromlu oyuncunun performansı yerleşti; bu seçim, sahnenin tonunu ve mesajını köklü bir biçimde değiştirdi.

Perulu Teatro La Plaza topluluğunun uyarlamasında, Chela De Ferrari’nin imzası olan yönetim yorumu, repliklerle kıyaslanamayacak bir şekilde sahneyi farklı bir langı(tt)ayla kurdu. Ferrari’nin yaklaşımı, tiyatronun ne olması gerektiği sorusunu yeniden hatırlatıyor ve bu üretimi özel kılıyor.

Öncü Jaime Cruz başlığıyla sahneye gelen hikâye, üç yıldır sahne arkasında çalışan Cruz’un yöneteceği biçimde şekillendi; sonraki adımlar, Down sendromlu oyunculardan oluşan bir toplulukla Hamlet’in tamamen yeniden yazıldığı uzun bir yolculuğa dönüştü. Cruz, İstanbul’da Hamleti oynamayı hayal ettiğini aktarırken, seyirciye bu hayalin gerçeğe dönüşmesini izletiyor.

Sahnenin çekirdeğini oluşturan performans, klasik dramın beklenen yapılarını kırıyor. Her oyuncu kendi içindeki Hamlet’i sahneye taşıyor; bu yüzden izleyici, “oyunun karakterleri”yle değil, onların iç dünyalarıyla yüzleşiyor. Claudius, Ophelia ve Gertrude gibi karakterler, artık bu reinterpretasyonun sesli ve görünür öğeleri olarak, kendi dillerinde konuşuyorlar. Bazen Hamlet’in tacı, bir köpeğe dönüşüyor ve bu dönüşüm, oyunun ana tartışmasını güçlendiriyor.

Oynayan isimler: Octavio Bernaza, Jaime Cruz, Lucas Demarchi, Manuel García, Diana Gutierrez, Cristina León Barandiarán, Ximena Rodríguez, Álvaro Toledo. Bu sekiz oyuncunun performansı, izleyiciyi uzun süre ayakta alkışlamaya davet eden bir deneyim sunuyor.

Sahne, bir sorgu alanına dönüştü Bu prodüksiyon, tek amaçlı bir empati kurma çabası yerine, herkesin söz hakkını hatırlatıyor. İzleyiciye gösteriyor ki tiyatro, acıtan bir deneyim olabildiği kadar, varoluşsal bir sorgu alanı da olabilir. Down sendromlu oyuncuların enerjisiyle, tiyatronun mevcut kurcalama ve sorgulama kapasitesi güç kazanıyor; sonuç olarak sahne, izleyenleri uzun bir düşünce yolculuğuna davet ediyor.

“Hamlet” bugün, değerlerin yerli yerinde durmadığı bir dünyayı provoke ediyor ve izleyenlerin zihinlerinde uzun süre sürecek bir etki bırakıyor. Bu, klasik metnin yeniden okunmuş bir versiyonu olmanın ötesine geçerek, tiyatronun kendi sınırlarını yeniden tanımlayan bir deneyim olarak kayda geçiyor.