Güvenlik ve Dolandırıcılık: Psikoloji, Teknoloji ve Toplumsal Dinamikler

Dolandırıcılık yöntemleri hızla evriliyor ve internetin hayatın her alanına yayılmasıyla yeni fırsatlar doğuyor. Miras, alışveriş sahtekarlıkları, sahte iş teklifleri, dolandırıcıların kurbanlarını avlamak için kullandıkları taktikler arasında yer alıyor. Peki neden hâlâ bu oyunlara maruz kalıyoruz ve dolandırıcılık olaylarının arkasındaki sosyolojik-psikolojik dinamikler nelerdir?

Üstünlük hissi ve savunmasız anlar Uzman Psikolog Kerem Gümüş’e göre stres, kaygı ve belirsizlik anlarında zihin daha savunmasız hale geliyor. Dolandırıcılar, otorite figürlerini taklit ederek güven duygusunu tetikler ve acil durum duygusunu baskın kılarak mantığı devre dışı bırakır. Kısa vadeli kazanç arayışı dolandırıcılığın temel motivasyonu olsa da, karşı tarafı kandırdıklarında elde ettikleri güç ve kontrol duygusu da onları tatmin eder.

Anonimleşme ve gizlilik Adli Bilişim Uzmanı Mustafa Sansar’a göre dolandırıcılıklar eskiden yüz yüze yapılırken bugün internet ve telefon aracılığıyla yürütülüyor. En önemli meselelerden biri, dolandırıcıların kendilerini tamamen gizleyebilmesi ve anonimleşebilmesidır.

Ya doğruysa? Uzmanlar ise bilgiye erişim eşitsizliği, güven krizleri ve dijital okuryazarlık eksikliklerinin dolandırıcılık olaylarını artırdığını vurguluyor. Barış Erdoğan, yüksek konumdaki yetkililerin bile hedef alındığını belirtirken, bilgiye erişimin zorlukları, yapay zekâ destekli dolandırıcılık imkanları ve bürokratik süreçlerin karmaşıklığı toplumu savunmasız kılıyor. Dolandırıcılıkla mücadelede yalnızca polislik önlemlerinin yeterli olmadığını söyleyen uzamanlar, toplumsal bilinçlenme ve dijital okuryazarlığın güçlendirilmesi gerektiğinin altını çiziyor.

Güvenlik tehditlerine karşı güncel örnekler Son dönemde dolandırıcılık vakaları artarken, savcıları hedef alan kopyalanmış telefon hatları kullanan çeteler, Nijeryalı şüphelilerin Nijerya menşeili işlemleri kolaylaştırdığı iddiaları ve sahte mail hesapları üzerinden yapılan dolandırıcılık olayları gündeme geliyor. Zonguldak’ta yaşanan ucuz tatil vaadiyle 15 milyon TL’lik vurgun, İnat Box adlı yasa dışı yayın uygulamasıyla 46 kişinin hesaplarından yaklaşık 14,7 milyon TL’nin akışı gibi örnekler de güvenlik açığına dikkat çekiyor.

Dolandırıcılıkla mücadelede farkındalık, bilgiye erişimin kolaylaştırılması ve dijital güvenlik okuryazarlığının artırılması hayati önem taşıyor. Çünkü hedefler ulaşılabilir ve ikna edilebilir olduğu sürece dolandırıcılık olayları da sürüyor.