Güncel Yargı Paketi Tasarısının Öne Çıkan Düzenlemeleri ve Uygulama Amaçları

Meclise sunulan teklif, suç işlenmesini önlemek ve caydırıcılığı artırmak amacıyla birçok başlığı kapsıyor. Taksirle yaralama cezalarının miktarlarını yükselterek, haksız eylemlere karşı etkin yaptırımlar hedefleniyor. Ayrıca güveni kötüye kullanma suçunun konusunun motorlu kara, deniz veya hava taşıtı olması hâlinde ceza artışına gidilmesi öngörülüyor.

Kiralık araçların geri getirilmeme, parçalanıp satışa çıkarılma veya suçta kullanıma uygun hale getirilme gibi eylemlerin artması nedeniyle daha caydırıcı yaptırımlar öneriliyor. Bu çerçevede bilişim ve mobil hatlar üzerinden işlenen suçlara karşı da yeni tedbirler alınması planlanıyor. Banka hesaplarının belirli sürelerde askıya alınması ve muhatabın onayıyla hesapların yeniden açılabilmesi, yasa kapsamındaki tedbirlerden biri olarak düşünülüyor.

Dolandırıcılık vakalarında, adli makamlarca ele geçirilen veya inceleme gerektiren paraların akışını sınırlamaya yönelik tedbirler getiriliyor. Uzun süre hareketsiz kalan hesaplar için bankaların hesap sahibini korumaya yönelik denetim önlemleri öne çıkarılıyor. Ayrıca, genç ve yaşlı vatandaşların dolandırıcılık kurbanı olmaları riskine karşı güvenlik tedbirleri güçlendiriliyor.

GSM hatlarının çift kimlik kartı ile açılabilmesi konusunda net standartlar getirilmesi, hat sayısının sınırlanması ve dolandırıcılık için hat kullanımının engellenmesi hedefleniyor. Ölü veya tüzel kişiliği sona erenlere ait numaralar için periyodik kontroller uygulanacak; aktif olmayan hatların kapatılması yönünde düzenlemeler öne sürülüyor. Yabancı gerçek kişiler ve diplomatlar için belirli istisnalar korunuyor.

Uygulama aşamasında, dolandırıcılık, hırsızlık ve kredi kartı kötüye kullanımı gibi suçlarda tespit edilen hatların şebeke ile bağlantısının kesilmesi de gündeme getiriliyor. Soruşturma veya kovuşturma süreçlerinde bilgi veya belge temininde gecikme olması durumunda banka ve operatörlere idari para cezaları öngörülüyor. Mevzuatta geçiş dönemi hükümleriyle abonelik kayıtları güncellenmesi, hatların adlarına alınması veya kapatılması için süre tanınıyor.

İlgili yasal değişikliklerle, Türk Ceza Kanunu’nun 158. maddesinde düzenlenen dolandırıcılık suçlarının yargılamalarının asliye ceza mahkemelerinde gerçekleştirilmesi hedefleniyor. Ayrıca akıl hastalığına bağlı riskler nedeniyle cezai infaz sürecinde belirli güvenlik tedbirleri ve tedavi süreçleri üzerinde odaklanılarak rehabilitasyon ve toplum entegrasyonunun sağlanması amaçlanıyor.

Bir diğer odak ise, Anayasa Mahkemesi kararları ışığında içerik ve uygulama açısından eşitlik ve adalet ilkesinin güçlendirilmesi. 5651 sayılı İnternet Kanunu’ndaki bazı düzenlemeler yeniden ele alınırken, yüz yüze veya gıyapta hakaret suçlarının ön ödeme kapsamına alınması ve uzlaştırma dışına çıkarılması üzerinde duruluyor. Bölge adliye mahkemelerinin bozma yetkisi, karar gerekçe ve savunma hakkının korunması bağlamında genişletiliyor.

Avukatlık Kanunu’nda da iptal kararları doğrultusunda disiplin hükümlerinde yeni düzenlemelere gidiliyor; uyarı, kınama, idari para cezası ve geçici meslekten çıkarma gibi yaptırımlar açısından hukuki belirlilik ve ölçülülük hedefleniyor. Ayrıca genel sağlık sigortası prim borçlarının tahsilinden bağımsızlık yönünde bazı istisnalar öne sürülüyor.

COVID-19 düzenlemesi olarak bilinen yaklaşımın kapsama alanı yeniden yapılandırılıyor. 31 Temmuz 2023 tarihi itibarıyla kapalı ceza infaz kurumlarındaki hükümlülerin açık ceza infaz kurumuna veya denetimli serbestliğe geçiş süreçlerinde, cezaevinde bulunan hükümlüler ile hüküm kesinleşmemiş davalar için eşitlik sağlanması amaçlanıyor. Bu bağlamda, kapalı ceza infaz kurumundan açık cezaya geçiş 3 yıl daha erken yapılabilecek; açık ceza infaz kurumundan ise 3 yıl daha erken denetimli serbestliğe ayrılma imkânı tanınıyor.

Bu düzenlemenin af niteliğinde olmadığı özellikle vurgulanıyor. Koşullu salıverme şartları ve denetimli serbestlik süreleri önceki hükümlerle korunuyor; sadece kapsam ve süreler açısından bazı iyileştirmeler yapılıyor. İlk etapta yaklaşık 54–55 bin hükümlüyü etkileyebileceği belirtilirken, bir yıl içinde bu sayının 80–90 bin civarında olabileceği öngörülüyor.