GHB ve Bar/Kafe Ortamlarında Tehlike: Bilinç Kapama ve Tespit Zorlukları

Bar ve kafelerde son dönemde, içeceklere uyuşturucu karıştırıldığına dair iddialar artıyor. GHB olarak bilinen kimyasal, renksiz, kokusuz ve tatsız yapısıyla içeceğe kolayca sızabiliyor ve fark edilmeden etkisini gösteriyor.

Hiçbir şey hatırlamıyorlar. Bazı mağdurlar, mekana gittiklerini bildirdikten sonra yaşananlar hakkında anılarını kaybettiklerini ifade ediyor. GHB, hızlı şekilde merkezi sinir sistemini baskılayarak bilinç bulanıklığı, reflekslerde yavaşlama ve ani bayılmalara yol açabiliyor. Uzmanlar, bu maddenin kısa sürede vücuttan atılması nedeniyle tespitinin zorlaştığını vurguluyor; kan ve idrar testlerinde ancak ilk 6-12 saat içinde saptanabiliyor.

“Parti ilacı” olarak ün kazanmasıyla ilgili olarak, GHB 1960’larda anestezi amacıyla çalışmalarına başlanmış, fakat yan etkiler nedeniyle bu kullanım terk edilmişti. 1990’lardan itibaren gençler arasında yaygınlaşan bu madde, Avrupa ve Amerika’da da yaygın bir şekilde “parti ilacı” olarak adlandırılıyor. Şeffaf renkli bir sıvı olması ve içeceğe kolayca karışması nedeniyle fark edilmesi güçleşebiliyor.

Malatya’daki operasyonlarla ilgili olarak, birçok ülkede kullanımı yasaklı olması, yurt dışı paylaşımlarında da görülen bir durum. GHB’nin vücutta hızlı metabolize olması sebebiyle kan ve idrar testlerinde yalnızca sınırlı bir süre için tespit edilebiliyor; özellikle 6-8 saat sonra tespit edilemez hâle geliyor.

Prof. Dr. Güner Sönmez İstanbul’da yaşanan benzer vakalar hakkında konuştu ve genç kadınların bara ya da kafeye gittikten sonra bazen sadece su ya da çay içtiğini belirtti. Kısa sürede sersemlik, refleks kaybı ve bilinç kaybı görülebiliyor; hastaneye geç başvuru yapılırsa madde tahlilde çıkamayabiliyor. “GHB’nin rahatlatıcı etkisiyle bilinci kapatması ve kısa sürede atılabilir olması tahlilleri çok zorlaştırıyor” dedi.

Gençler için risk. Sönmez, olayların bazen bireysel değil, organize bir şekilde planlandığını ifade ederek, bazı otellerin ya da çalışanlarının bu işin içinde olabileceğini belirtti. Avrupa’da da benzer vakaların daha yaygın olduğuna dikkat çekti; bazı ülkelerde bu madde “parti ilacı” olarak anılıyor. Alman bir hekimle görüştüğü bir durumda, bayılan kişinin ardından madde kullanımının tespit edildiğini aktardı.

Birlikte kullanımlarda risk artıyor. Moodist Hastanesi Medikal Direktörü Prof. Dr. Kültegin Ögel, GHB’nin çoğu zaman tek başına değil, alkol veya başka uyuşturucularla kullanıldığında etkisinin katlandığını söyledi. Başlangıçta hafif bir rahatlama gibi görünse de doz kaçtığında bilinç tamamen kapanabilir ve kişi gece boyunca ne olduğunu hatırlamayabilir.

Tehlikeli ve ölümcül olabilen bir madde. Merkezi sinir sistemini doğrudan etkileyen bu madde, hafıza kaybı ve bilinç bulanıklığının temel nedenini oluşturuyor. Orta dozlarda bile beyin kayıt mekanizmasını bozabilir ve kişi farkında olmadan komaya kadar ilerleyebilir. Farklı alkol ve başka maddelerle alındığında ölüm riskinin arttığına dikkat çekiliyor.

“Tecavüz ilacı” olarak da anılıyor; çünkü bilinç tamamen kapanır ve kontrole sahip olmak güçleşir. Etkisi geçici görünse de beyinde uzun süreli izler bırakabilir ve dikkat dağılılığı, uyku bozuklukları ile depresyon gibi sonuçlar haftalarca sürebilir.