Dünya Kız Çocukları Günü: Türkiye’de Kız Çocuklarının Görülen Eşitsizlikler ve Çözüm Önerileri

11 Ekim her yıl kız çocuklarının haklarına dikkat çekmek, onların güçlenmesini desteklemek ve cinsiyet eşitliği konusunda farkındalık yaratmak amacıyla anılıyor. İstanbul Bilgi Üniversitesi’nin Sosyal ve Beşeri Bilimler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Dr. Pınar Uyan Semerci, üniversitenin yürüttüğü ve TÜBİTAK 1001 programı tarafından desteklenen “Krizler Çağında Çocuk Olmak” araştırmasının Türkiye’de kız çocuklarının koşullarıyla ilgili bulgularını paylaştı.

Evde eşitsizlik başlığı altında, Türkiye genelinde 11-18 yaş arası çocuklar ve ebeveynlerinden oluşan temsilî bir örneklem (bin 513 hane) üzerinden yapılan nicel çalışma ve Şanlıurfa ile İstanbul’da gerçekleştirilen niteliksel çalışmalar; kız çocuklarının eğitim, ev içi iş yükü, güvenlik ve dijital deneyimler gibi alanlarda karşılaştıkları eşitsizlikleri ortaya koyuyor. Kız çocuklarının kendi yataklarını toplama ve sofrayı kurma/kaldırma gibi günlük görevleri örneklerinde öne çıkarken, ev temizliği, kahvaltı hazırlama ve bulaşık yıkımı gibi sorumluluklar da onların üzerine ağır bir yük bindiriyor. Nitel sonuçlar, kız çocuklarının eğitimdeki fırsat eşitsizliğinin derinleşebileceğini gösteriyor: Şanlıurfa’da kız çocuklarının okula devam oranı erkeklerden daha düşük; ortaöğretimde bu fark daha da belirgin. Birçok çocuk, 15-18 yaş aralığında ve düşük sosyoekonomik statüdeki ailelerden geldiği için kayıtlardan çıkma riskiyle karşılaşıyor.

Erken yaşta sorumluluk alanında da dikkat çekilen bulgular, toplumsal cinsiyet rollerinin kız çocuklarını erkeklere göre daha ağır ve erken yaşta sorumluluk yüklendiğini gösteriyor. Bu durum, yalnızca ev içi işlerle sınırlı kalmıyor; yoğun kardeş bakımı gibi görünmez emek alanlarını da kapsıyor ve kız çocuklarının çocukluk döneminden çıkıp yetişkinliğe geçişini erkene çekebiliyor. Böyle bir yük, akademik başarıları ve genel yaşam deneyimlerini de olumsuz etkiliyor. Ev içi emek yükünün artması, okula devam eden kızlar için çifte mesai anlamına geliyor; bu durum onların sosyal, duygusal ve akademik gelişimlerini baskı altına alıyor ve geleceğe dair hedeflerini şekillendirme konusunda zorluklar yaratıyor.

Neler Yapılmalı? sorusuna yanıt arayan çalışmalar, özellikle düşük sosyoekonomik statüdeki kız çocuklarının eğitim yolunu açık tutmak adına finansal destekler, burslar ve nakit transferleri gibi programların hayata geçirilmesini öneriyor. Okuldan kopma riski taşıyan öğrencilerin yeniden topluma kazandırılması için rehberlik ve mentorluk hizmetlerinin güçlendirilmesi gerektiği vurgulanıyor. Ayrıca ev içi iş yükünün hafifletilmesi amacıyla kaliteli kreş ve çocuk bakım merkezlerinin yaygınlaştırılması ve ebeveynlere yönelik farkındalık eğitimlerinin artırılması çağrısı yapılıyor.

Kız Çocukları Daha Kaygılı mı? Araştırma sonuçları, kız çocuklarının erkeklere kıyasla kaygı düzeyini ve akademik başarısızlık kaygısını daha yoğun yaşadıklarını ortaya koyuyor. Ayrıca kendi bedenlerinden memnun olmama oranlarının da kız çocuklarında daha yüksek olduğu belirtiliyor.