Dijital Hizmetler Vergisi Düzenlemesi: Türkiye İçin Vergi Düşüşü ve Medya Üzerindeki Etkileri

X, META ve TikTok gibi küresel dijital platformları yakından ilgilendiren yeni bir düzenleme, dijital hizmetler vergisini küçülttü. Bu değişiklikle uluslararası devlerin Türkiye’de ödemesi gereken vergi miktarı azalacak ve bu durum, yerli medya ile devlet bütçesi üzerindeki etkileri de gündeme taşıdı. Bu uzun süren tartışmanın perde arkası uzmanlar tarafından değerlendirildi.

UZMANIN DEĞERLENDİRMESİ Bilişim uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık’a göre, Türkiye için yine de istenen sonuçlar elde edilmedi. 2019’da Resmi Gazete’de yayımlanarak 2020’de yürürlüğe giren dijital hizmetler vergisi kapsamında, hasılatı 20 milyon lirayı aşmayan ve dünya genelinde 750 milyon avroyu geçmeyen şirketler muaf tutuluyordu. Ancak mevcut düzenleme ile vergi oranının kademeli olarak %5’e düşmesi ve 2027’ye kadar %2,5’a gerilemesi öngörüldü. Kırık’a göre bu adım, özellikle sanal medya şirketlerinin elde ettiği reklam ve abonelik gelirlerini vergilendirme kapasitesini azaltıyor ve devletin vergi gelirlerinde azalışa işaret ediyor.

REKLAMLARIN DOĞASI DEĞİŞİYOR Vergi indiriminin şaşırtıcı bir etkisi olarak, reklam akışının dijital ortama kayması ve şirketlerin maliyetlerinin düşmesi öne çıkıyor. Verdiği örneklerle: artık vergi yükünün azalması, şirketlerin yapısal olarak daha fazla gelir elde etmesini sağlarken, devletin denetim ve yaptırım gücünün görece zayıflayabileceği eleştirisini beraberinde getiriyor. Bu durum, sahada denetim zorunluluklarını ve kamu yararını nasıl etkileyecek sorusunu gündeme taşıyor.

PARA NEREDE DURSUN? Dünyadaki büyük dijital oyuncuların toplam kârı üzerinden bakıldığında, Meta (Facebook, Instagram, WhatsApp), Alphabet (Google), ByteDance (TikTok) gibi şirketler geniş ölçekli gelirler elde ediyor. Bu şirketlerin küresel net gelir akışları yüksek olurken, Türkiye için uygulanacak %5’lik ve gelecek yıl %2,5’a doğru gerileyecek oranlar, yerel ekonomiye yansıyan vergi tutarını düşürüyor. Dolayısıyla her 100 TL’nin üzerinde %7,5’lik vergi yerine %5 ve ileride %2,5’lik bir oran söz konusu olacak.

KISA VE UZUN VADELİ ETKİLER Hasılat üzerinden alınacak kesinti oranlarının düşmesi, devlet bütçesinde net gelir kaybına yol açabilir. Özellikle 20 milyon TL’yi aşmayan gelirleri olan işletmeler ise bu vergiden muaf kalmaya devam ediyor. Net olarak bakıldığında, reklam ve abonelik gelirlerinin dijital platformlara Kaymasıyla, geleneksel medya ile rekabet alanında da bir dengesizlik oluşabilir. Uzmanlar, mevcut kararın Türkiye’deki medya şirketlerinin rekabet gücünü olumsuz etkileyebileceği yönünde uyarıda bulunuyor.

SONUÇ Regülasyon bugünkü haliyle Türkiye’nin dijital ekonomiye olan bağlılığı artırsa da, devlet bütçesi ve yerli medya üzerinde olumsuz yan etkiler doğurabilir. Vergi indirimi ile getirilen kolaylıklar, denetim kapasitesinin zayıflamasıyla birleşince bazı alanlarda risk oluşturuyor.