Değirmenler Höyük’te Doktora Yolculuğu: Gönültaş’ın Karaz Kültürüyle Derinleşen Araştırması

Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü’nden 2000 yılında mezun olan Bülent Gönültaş, 2003 yılında yüksek lisansını tamamladı. Erzincan Altıntepe’de sürdürülen kazı çalışmalarında görev alan uzman, o dönemdeki hocasının Erzurum’daki Değirmenler Höyük’te çalışılmasını talep etmesiyle yön değiştirdi. Kazı başkanının tebessümle söylediği, “Çok istiyorsan profesör ol, sen kaz” yanıtı, Gönültaş’ın yolunu değiştirdi ve 2003 yılında doktora çalışmalarına başlamasına zemin hazırladı.

İlk olarak Erzurum’un Karaz kültürünü derinleştirmek amacıyla başlayan doktora süreci, 2004 yılında memur olarak Ankara’ya atanmasıyla yarım kaldı. 20 yıl sonra bazı fırsatların ilerisine geçerek tekrar başlayan çalışmalar, 2023 yılında Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdür Yardımcısı olarak görevlendirilmesini takip etti. Ders aşamasını tamamladıktan sonra Erzurum özelinde tez konusunu netleştirmek için danışmanı Prof. Dr. Mehmet Işıklı ile konuşan Gönültaş, Değirmenler Höyük ile ilgili araştırmayı önermiştir.

DEĞİRMENLER HÖYÜK KAZISINDA Yakutiye ilçesine bağlı Değirmenler Mahallesi’nde bulunan höyükte, Kültür Varlıkları Müzeler Genel Müdürlüğü izni ve Erzurum Müzesi Başkanlığı gözetiminde yürütülen çalışmalara 2023 Eylül ayında başlanmıştır. 2024 yılında ise Gönültaş, doktora öğrencisi olarak kazı çalışmalarına katılım göstermiş ve yaklaşık 5500 yıl önceki Karaz kültürü izlerini aramıştır.

SEMPOZYUMDA SUNUM YAPTI Doğu Anadolu’da doğup 13 ülkeye ulaşan Karaz kültürü üzerine ilk kez düzenlenen "Karaz Kültürü ve Ötesi: Büyük ve Karmaşık Kültürel Bir Olgunun Anatomisi" sempozyumunda sunumunu gerçekleştiren Gönültaş, Erzurum Ovası’ndaki Değirmenler Höyük ve Karaz Mekanı çalışmalarını doktora tezi için aktarmıştır.

Atatürk Üniversitesi’nde 2003 yılında yüksek lisansını tamamlayan ve aynı yıl doktora eğitimine başlayan Gönültaş, memuriyete bağlı süreç nedeniyle 2004 yılında hazırlık sürecini yarım bırakmıştı. 20 yıl sonra yeniden başlayan doktora yolculuğunda, hocası Prof. Dr. Mehmet Işıklı’nın yönlendirmesiyle Değirmenler Höyük üzerinde yoğunlaşmıştır. 2023 Eylül’de Erzurum Müzesi Müdürlüğü başkanlığında ve Müze Uzmanı Doç. Dr. Gülşah Altunkaynak’ın yürütücülüğünde başlayan çalışmalar, Höyük’ün potansiyelini ve Karaz kültürüyle olan bağlantıyı aydınlatmayı hedeflemektedir.

SÜREKLİ BİR YERLEŞİM YERİ Değirmenler Höyük’ün ilk sezonu, höyüğün zengin potansiyelini ortaya koymuştur. Demir Çağ ve özellikle Erken Tunç Çağı katmanlarında açığa çıkarılan güçlü mimari bulgular, höyükte sürekli bir yerleşimin izlerini desteklemektedir. Jeolojik analizlerin ön raporları da bu sürekliliği güçlendirmektedir. Erzurum’daki Alaybeyi ve Pulur Höyükleriyse kentteki ilk yerleşimlerin Kalkolitik döneme uzandığını göstermektedir. Değirmenler Höyük kazıları, bu sonuçlara önemli bir ivme kazandırmayı hedeflemektedir. Yeni sezonda yapılacak kazılarla Erken Tunç Çağı tabakasının devamı ve daha önceki yerleşimlere ulaşılması amaçlanmakta; hayvan ve insan kemikleri ile tohumlar gibi veriler ise pek çok disiplin tarafından derinlemesine incelenecektir.