Çini İddiaları: Muradiye ve Sinanpaşa Camii Çinilerinin Kaynaklarına Dair Tartışma

St. George’s Street Gallerynde sergilenen dört çiniyle ilgili olarak, Bursa’daki Sinanpaşa Camii’nin parçaları olabileceğine ilişkin iddialar gündeme geliyor. Bunlardan ikisi Mayfair Auction House üzerinden açık artırmaya çıktı; diğer ikisi ise özel satış için bekletiliyor. Plakas Gallery’deki çiniler ise çevrimiçi veya randevu ile görülebiliyor. Burada sergilenen ve 3.200 sterline satılan altıgen çininin Edirne Muradiye Camii’ne ait olduğu öne sürülüyor.

Bir galeri yetkilisi, çinilerin kaynağına dair sorulara “bir camiden geldiğini” yanıtını veriyor. Ancak uzmanlar bu konuda farklı görüşler ifade ediyor; özellikle Christie’s ve diğer müzayede evlerinde çalışmış olan ve ismini açıklamayan bir İngiliz çini uzmanı, söz konusu çinilerin çalıntı olduğuna dair iddiayı güçlü biçimde savunuyor. Uzman, bu çinilerin Muradiye Camii ve Sinanpaşa Camii’nden koparılmış olabileceğini belirtiyor; “Ara Altun’un veya diğer akademik çalışmaların kitaplarında benzerlikleri göreceksiniz. Çiniler parmak izi gibidir ve her biri farklıdır.” diyor.

Bu iddianın diğer tarafında, 2000 yılında Sotheby’s’te 13 bin sterlinear bir satışa çıkarılan Sinanpaşa Camii’nden çalınmış bir çini nedeniyle Türkiye Cumhuriyeti Büyükelçiliği’nin müdahalesiyle müzayededen çekildiğini hatırlatan bir hatırlatma yer alıyor. Massachusetts Üniversitesi İslam Sanatı ve Orta Doğu Tarihi uzmanı Prof. Walter Denny, fotoğrafları inceledikten sonra Muradiye Camii’nden geldiği iddia edilen altıgen çini için şu yorumu yapıyor: “Osmanlı çinilerini taklit eden bir Britanyalı sanatçının işi olabilir; orijinal Muradiye çinileriyle tam olarak örtüşmüyor.”

Uzmanlar arasındaki bu görüş farkı, çinilerin gerçek kökeninin kesin olarak doğrulanmasını güçleştiriyor ve Tang ve Selçuklu dönemi gibi erken dönemlerle karşılaştırmalı analizin önemini vurguluyor. Her iki taraf da süregelen tartışmaların ışığında, çinilerin kimler tarafından ve hangi şartlarda üretildiğine dair net bir sonuca varmakta zorluk yaşıyor.