Antalya’da Selanik Mübadeleleri Anısına Mezarlıkta Yol Çalışması Tartışmaları

Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin Mezarlık Üzerinden Yürüttüğü Yol Çalışması ve Tepkiler

Antalya Büyükşehir Belediyesi, Cumhuriyet sonrası dönemde gerçekleşen Kurtuluş Savaşı sonrasında Antalya’ya göç eden ve özellikle 1924 yılında Selanik mübadilleri veya ‘Selanik muhacirleri’ olarak bilinen ailelerin büyüklerine ait Andızlı Mezarlığı bölgesinde yeni yol yapım çalışması başlattı. Bu alan, mübadeleyle gelen ve göç eden ailelerin mezarlarının bulunduğu önemli bir kültürel ve tarihi alan olarak kabul ediliyor.

İmar planında 12 metrelik bir yol olarak gösterilen bu alan üzerinde, 2005 ve 2018 yıllarında belediyenin girişimleriyle ilgili çalışmalar yapılmıştı. Ancak, Selanik mübadillerinin ve ailelerinin yoğun tepkisi nedeniyle bu girişimler askıya alınmıştı. Son günlerde ise yeniden başlatılan yol çalışması, ailelerin büyüklerinin mezarlarının yok edilmesine neden olacağı endişesini beraberinde getirdi. Belediyenin yaptığı açıklamalarda, şu ana kadar 10’un üzerinde mezarın kaldırılması yönünde ailelere tebligat gönderildiği bilgisi paylaşıldı.

‘Mezarlıkta da mı Rahat Yok?’

Mimar Şeyda Güvenç Duran, Antalya Büyükşehir Belediyesi’nin imar planında Andızlı Mezarlığı’ndan geçen 12 metrelik yolun olduğunu belirterek, bu konuda yaptığı açıklamada şu ifadeleri kullandı: “Yaklaşık 20 yıl önce bu uygulamayı yapmaya kalkışmışlar, mezarlarımızı işaretlemişlerdi. Bu yol, Büyükşehir Belediyesi’nin güney kısmında yer alıyor ve ağaçlı alandan ilkokula doğru uzanıyor. O zamanlar mübadiller olarak belediyeye itiraz etmiş ve uygulamayı durdurmuştuk. 2018’de tekrar şeritler çekildiğinde de aynı şekilde itiraz edip, uygulamayı engelledik. O zaman plan tadilatı yapılarak bu yolun kaldırılması talebinde bulunmuştuk çünkü mezarlıktan neden yol geçsin? Bayramlarda mezarlık ziyareti yaparken hiçbir sorun yaşanmıyordu; ancak şimdi aniden açılan yeni yol ve ortaya çıkan çukurlar, mezarların zarar göreceği endişesini artırıyor.”

Duran, mezarların kömürle işaretlendiği ve mezarların kaldırılmasına ilişkin uygulamaların geçmişte de yaşandığını belirtti. Ayrıca, 2018 yılında mezarlıkta yapılan şerit çekme ve dilekçelerle yapılan itirazların ardından durdurulduklarını hatırlattı. Şubat 2023’te ise, çok hızlı gelişen olaylar sonucu, ailelerin tepkisi ve bilgilendirme eksikliği nedeniyle büyük tedirginlik yaşandığını dile getirdi.

‘Üç Kuşak Orada Yatıyor’

Selanik mübadili Ünsunay Apa (68), yaklaşık 20 yıl önce ilk kez mezarların kaldırılması girişiminde bulunulduğunu anlattı: “Andızlı Mezarlığı’nın arka tarafı, ailemin ve büyüklerimizin yattığı mekân. Sadece birkaç mezar değil, tam üç kuşak orada bulunuyor. O dönem, mübadiller olarak topluca belediyeye gittik ve ‘Buraya dokunulmayacak’ sözünü aldık. Mezarlık işaretlenmiş ve kırmızı boyalarla gösterilmişti. Bu uygulama, o zamanlar da tepkiyle karşılaşmıştı. Bayram ziyaretimizde herhangi bir sorun yaşanmadı, ancak geçtiğimiz cumartesi mezarlığa giden kuzenimin fark ettiği üzere, mezarlıkta çalışmalar ve duvarın yıkılması gerçekleşmiş.”

‘Bilgi ve İzin Eksikliği Endişe Yaratıyor’

Apa, yol çalışmasının devam etmesi halinde, birçok mezarın ciddi anlamda zarar göreceği endişesini paylaştı ve şöyle devam etti: “Bize hiçbir şekilde resmi bilgi verilmedi. Bazı ailelere bildirim gitmiş olmasına rağmen, Selanik göçmenlerinin mezarlarına yönelik herhangi bir bilgilendirme yapılmadı. Atalarımız 4 Mart 1924’te mübadele ile Selanik’ten Antalya’ya geldi ve burada gömüldüler. Bu tarihi ve kültürel mirasımıza zarar gelmesini kabul etmiyoruz. Geçen yıl 100. yılını kutladığımız bu büyük göç olayını ve atalarımıza olan saygımızı göstermek istiyoruz, fakat maalesef karşılık göremiyoruz.”

Yol ve Çalışmaların Güncel Durumu

Öte yandan, belediye yetkilileri, güney kısmında yeni yol ve inşaat çalışmalarının devam ettiğini ve bu alanın yanında büyük bir site inşaatı bulunduğunu açıkladı. Ayrıca, yol çalışmaları sırasında mezarların etkileneceği ve bazı ailelere tebligatların yapıldığı bilgisi paylaşıldı. Belediye yetkilileri, alanın park ve sosyal yaşam alanına dönüştürülmesi planlandığını belirtti.

Mezarlıklar ve Yasal Durum

Mezarlıklar Şube Müdürlüğü’nün bağlı olduğu Sağlık İşleri Dairesi Başkanı Ramazan Akalın, konu hakkında şu bilgileri verdi: “2010 yılında mecliste alınan karar doğrultusunda, buraya 539 nolu sokak açılarak imar planına işlendi. O dönemde bazı mezarlar taşındı, 2018 yılında da benzer bir olay yaşandı. Mevzuat gereği, bu yol imar planına işlendiği için 2022’de planlama yapıldı. Fakat, 7-8 mezar yolun içinde kalıyor. Şu anki planlamada, yolun bir tarafına 7 metre genişliğinde yol, diğer tarafına ise 1-3 metre genişliğinde kaldırım ve istinat duvarı yapılacak. Mezar taşımak veya başka bir alana nakletmek şu aşamada mümkün değil.”