Yumurta Alerjisinin Ölümcül Sonuçlara Yol Açabileceğini Gösteren Talihsiz Olay ve Önleme Çabaları

25 yaşında Remziye Horuz’un yumurta alerjisi olduğu biliniyordu; arkadaşları doğum günü için onun için özel olarak yumurta içermeyen bir pasta sipariş etmişlerdi. Ancak pastadan sonra hızla kötüleşen Horuz, Ağrı Eğitim ve Araştırma Hastanesi yoğun bakımında yaklaşık 20 gün süren mücadeleyi kaybetti. Bu trajedinin ardından konunun uzmanları halkı bilinçlendirmek için açıklamalarda bulundu.

İmmünoloji ve Alerji Uzmanı Prof. Dr. Gülay Kınıklı ile Gıda Mühendisi Ebru Akdağ , besin alerjilerinin hayati risklere yol açabileceğini ve bu tür olayların nasıl önlenebileceğini anlattı.

BİR DİLİM PASTA HAYATINA MAL OLDU Olay, 2 Aralık tarihinde Abdurrahim Arvasi Kız Öğrenci Yurdu’nda yaşandı. Arkadaşlar, Horuz’un yumurtaya karşı alerjisi olduğunu biliyor ve bu durumu dikkate alarak pastayı yumurta içermeyecek şekilde sipariş ettiler. Ancak pasta tüketildikten sonra Horuz hızla fenaleştı ve hastaneye kaldırıldı; yaklaşık 20 gün süren yaşam mücadelesini kaybetti. Bu kayıp, besin alerjilerine karşı alınması gereken önlemlerin ve denetimlerin önemini bir kez daha hatırlattı.

“Yumurta alerjisi olan bir kişinin küçük bir dilim pastadan bile ciddi bir reaksiyon geliştirebilme ihtimali vardır” diyen Prof. Dr. Gülay Kınıklı şu şekilde özetliyor: Birinci basamakta bağışıklık sisteminin aşırı tepkisi gelişir; IgE antikorları hızla artar ve mast hücreleri ile bazofiller histamin ve diğer maddelerin kana karışmasına neden olur. İkinci basamakta ise Anafilaktik Şok Süreci başlar; hava yolları daralır, boğaz ve dilde şişme meydana gelir, kan basıncı hızla düşer ve hayati organlara yeterli oksijen ulaşmaz. Bu süreçte acil müdahale hayati önem taşır.

Uzmanlar, alerjinin şiddetinin tek başına alerjen miktarıyla doğru orantılı olmadığını, bazı faktörlerin hassas bireylerde bu riskleri artırabildiğini vurguluyor. Yumurta proteininin ısıya dayanıklı olması, pişmiş olsa bile etkisini kaybetmeyebiliyor ve mikrogram düzeyinde bile alerjenler zincirleme reaksiyonu tetikleyebiliyor.

“Yumurta alerjisi olan biri nefes darlığı, yüzde şişme veya bayılma hissi yaşarsa bu tıbbi acildir; derhal Epinefrin uygulanmalı ve 112 aranmalıdır.”

Belirtiler saniyeler içinde ortaya çıkabilir ve anafilaktik şok belirtileri arasında deri döküntüleri, kaşıntı ve kurdeşenler; boğazda yumru hissi, hırıltılı nefes alma ile nefes darlığı sayılabilir. Şok durumunda hastaya yardım gelene kadar yatar pozisyonda kalması, ağızdan hiçbir şey verilmemesi ve başın yükseltilmemesi gerektiği vurgulanır.

Alerjiler Sonradan Da Ortaya Çıkabilir Horuz’un durumu, alerjilerin doğuştan olmak zorunda olmadığını gösteriyor. Prof. Dr. Kınıklı, yetişkinlikte başlayan alerjilerin çoğunlukla kalıcı olduğunu ve özellikle deniz ürünleri, kuruyemişler ve baklagiller gibi gıdalarda yoğunlaştığını belirtiyor. Ayrıca çevresel değişimler, bağışıklık sistemi değişiklikleri ve çapraz reaksiyonlar gibi faktörler alerjilerin ileride ortaya çıkmasına zemin hazırlayabilir.

Doğal bulaşma ve çapraz kontaminasyon gibi riskler, yumurtanın direct olarak kullanılmaması halinde dahi ürünlere karışabilmektedir. Akdağ, çapraz kontaminasyon, üretim akışı ve servis sırasında kullanılan ekipmanların temizliğinin yetersiz olması gibi etkenlerinihmal zincirine yol açabileceğini ifade eder. Eser miktarda yumurta ifadesi ise hayati bir risk olarak değerlendirilmeli; bu tür uyarılar, ürünün reçetesinde yumurtanın bulunmaması ancak üretim sürecinde bulaşma ihtimali olduğunu gösterir.

Türkiye’de toplu tüketim yerlerinde alerjen bildirimi için 14 ana alerjen üzerinden bilgi vermek zorunludur. Akdağ, sorumlu olunması gereken başlıkları şöyle özetliyor: risk analizi, üretim planı, temizlik ve doğrulama; personel eğitimi; kayıt ve izlenebilirlik; tedarikçi kontrolü. Bu olayın tek bir aşamaya indirgenemeyecek kadar çok yönlü bir ihmal zinciri olduğuna dikkat çekiliyor. Çözüm ise; alerjen farkındalığını artıran sürekli personel eğitimi, işletme içi standartların güçlendirilmesi ve tüketicinin gıda okuryazarlığını artıracak bilgilendirme yöntemlerinin uyumlu uygulanmasıdır.

İlgili uzmanlar, bu tür trajedilerin önüne geçmenin ancak kapsayıcı ve sürekli bir yaklaşım ile mümkün olduğuna inanıyor.