YP Mevduatta Son Dönem Gelişmeleri: KKM Sonlandırması ve Döviz Dönüşünün Etkileri

Bankacılık ve Finansal Kuruluşlar Genel Müdürlüğü tarafından hazırlanan analiz, Yabancı Para (YP) mevduatın para politikası etkinliği ve finansal istikrar için yakından izlenen göstergeler arasında yer aldığını vurguluyor. Kayıtlarda, Korumalı Mevduat hesaplarının (KKM) sonlandırılmasının ardından döviz dalgalanmalarının ve avro/dolar paritesindeki yükselişin YP mevduatının seyrini etkilediğine dikkat çekiliyor. Ağustos 2023 itibarıyla KKM hesaplarının en yüksek seviyeye ulaştığı ve KKM ile YP mevduat toplamının 340 milyar doları aştığı belirtiliyor.

Son dönemde sıkı para politikası duruşu ile desteklenen makroihtiyati politikalara paralel olarak tüketicilerin TL mevduat tercihlerinin güç kazandığı ifade ediliyor. 2024 sonunda KKM ve YP mevduat toplamı 221 milyar dolara gerileyip, daha sonra yeniden yükselerek 242 milyar dolara ulaştığı kaydediliyor. Analizde, 2024 sonunda YP mevduatının 188 milyar dolardan 238 milyar dolara yükseldiği ve bu artışın yaklaşık olarak 50 milyar dolar düzeyinde olduğunun altı çiziliyor. Bu artışın 31 milyar dolarlık kısmının altın mevduatından, 15 milyar dolarlık kısmının avro cinsinden mevduattan geldiği ifade ediliyor; geri kalan ise ABD doları ve diğer döviz mevduatından oluşuyor.

Altın mevduatında kayda değer artış bağlamında, küresel altın fiyatlarındaki yükselişin mudilerin yatırım tercihlerini etkilediği vurgulanıyor. Altın fiyatlarının nominal etkiden bağımsız olarak da yükseldiğini belirten analizde, 2024 yılsonundan itibaren altın mevduatında yaklaşık 76 tonluk bir artışın yaşandığı ve bunun, sabit fiyatla yaklaşık 6,5 milyar dolar karşılığı oluşturduğu ifade ediliyor. Özellikle Eylül ve Ekim aylarında altın getirilerinin diğer finansal ürünlerin getirisinin üzerinde seyretmesi, altın talebini güçlendirmiş durumda.

Analizde, KKM bakiyelerinin dönüştüğü dövize ilişkin dönüş oranının Ağustos ayında %25 civarında başladığı, Eylül ve Ekim aylarında ise bu oranın %80’in üzerine çıktığı bilgisi paylaşılıyor. Dönüştürme oranındaki bu artışın, hesaplarda kalan mudilerin döviz yönelimlerinin daha baskın olmasıyla ilişkilendirildiği belirtiliyor.

TL mevduat payının tarihi ortalamalarda kalması ise analizde vurgulanan önemli bir sonuç olarak öne çıkıyor. KKM hesaplarının sonlandırılması sürecinde dövize dönüş oranlarının önceki dönemlere benzer şekilde sınırlı kalması için TL’ye yönelimi teşvik eden hedefler düşünülebilirdi; ancak finansal istikrar ve piyasa işleyişi gözetilerek sadeleşmenin uygulanmasıyla, vadesi gelen KKM hesaplarına ilişkin tüm hedefler kaldırıldı. Bu bağlamda, Ağustos–Ekim dönemi netinde KKM’nin dövize dönüşü yaklaşık 7,9 milyar ABD doları olarak kayda geçti ve Kasım itibarıyla KKM hesaplarının büyük ölçüde kapanması öngörüldü.

Sonuç olarak; YP mevduatta görülen ağırlıklı olarak parite ve fiyat etkisiyle oluşan nominal artışlar, parite ve fiyat etkisinden arındırıldığında KKM’nin sonlandırılması ve yatırım amaçlı altın alımlarının sınırlı artışa yol açtığını ifade ediyor. Altın fiyatlarındaki hızlı yükselişe rağmen TL mevduat payı tarihsel ortalamalara yakın seyretmeye devam ediyor; bu da hanehalkı ve şirketler için TL varlık tercihinin büyük ölçüde korunduğunu gösteriyor.