Türkiye’nin Nüfus ve Aile Yapısında Güncel Gelişmeler (2024)

Türkiye’de Hane Halkı Büyüklüğü ve İllere Göre Dağılım

Geçen yıl itibarıyla Türkiye’de ortalama hane halkı büyüklüğü 3,11 kişiye gerilemiş olup, bu oran 2008 yılında 4 olan seviyeden kademeli olarak azalmaktadır. En yüksek hane halkı büyüklüğü ise 4,85 kişiyle Güneydoğu Anadolu bölgesinde yer alan Şırnak ili olarak kayıtlara geçmiştir. Bu ili, 4,63 kişiyle Şanlıurfa ve 4,50 kişiyle Batman takip etmektedir.

Öte yandan, en düşük hane halkı büyüklüğü ise 2,53 kişiyle Giresun, Çanakkale ve Tunceli gibi illerde görülmektedir. Eskişehir ise 2,59 kişilik ortalamasıyla bu gruba dahil edilmiştir. Bu veriler, bölgesel farklılıkların ve nüfusun aile yapısıyla ilişkili olarak değişkenlik gösterdiğinin önemli göstergeleridir.

Yalnız Yaşayan ve Çekirdek Ailelerin Oranlarındaki Değişim

2016 yılında %14,9 olan tek kişilik hane halklarının oranı, 2024 itibarıyla %20 seviyesine yükselmiştir. Aynı zamanda, yalnızca eşler veya çocuklardan oluşan çekirdek ailelerin oranı 2016’da %66,4 iken, 2024’te %63,5’e gerilemiş, geniş aile yapısı ise %16,3’ten %13,3’e düşmüştür. Bu değişiklikler, aile yapısında modernleşme ve bireyselleşme trendlerinin güçlendiğine işaret etmektedir.

Özellikle, 2016’da %2,4 olan çekirdek aile olmayan, çok kişilik hane halklarının oranı ise 2024’te %3,2’ye yükselmiştir. Bu durum, aile içi yapıların çeşitlilik kazandığını ve daha karmaşık hale geldiğini göstermektedir.

İllere Göre Aile Yapısı ve Tek Kişilik Hane Halkı Oranları

EN YÜKSEK TEK KİŞİLİK HANE HALKİ ORANI GÜMÜŞHANE’DE

• 2019 verilerine göre, tek kişilik hane halklarının oranı en yüksek il %31,7 ile Gümüşhane olmuştur.
• Bunu %29,8 ile Tunceli ve %29,7 ile Giresun takip etmektedir.
• En düşük oran ise %11,1 ile Batman’dir. Bu ili, %11,9 ile Van ve %12,3 ile Diyarbakır izlemektedir.

Tek çekirdek aile oranları

• Gaziantep, %71,4 ile en yüksek oranla öne çıkarken, onu sırasıyla %70,8 ile Şanlıurfa ve %70,7 ile Diyarbakır izlemektedir.
• En düşük oran ise %50,5 ile Tunceli’de gözlemlenmiştir.

Aile Tipleri ve Oranlarındaki Güncel Durumlar

Yalnız ve Tek Ebeveynli Ailelerin Payı

• 2024’te, toplam hane halklarının %10,9’unu tek ebeveyn ve çocuklardan oluşan aileler oluşturmuştur.
• Bu aile tiplerinin içinde, %2,6’sını baba ve çocuklar, %8,4’ünü ise anne ve çocuklar meydana getirmektedir.
• En yüksek oranlar, %13,5 ile Bingöl, %13,4 ile Elazığ ve %13,1 ile Adana’da görülmüştür.
• En düşük oranlar ise %8’de Ardahan, Yozgat ve Burdur’dadır.

Anne ve Baba-Çocuk ve Baba-Çocuk Aileleri

• Anne ve çocukların oranı %10,6 ile Bingöl, Elazığ ve Adana’da yüksek seviyelerdedir.
• Baba ve çocuklar ise %3,9 ile Kilis, Malatya ve Hatay’da öne çıkarken, en düşük oranlar ise Nevşehir ve Sinop’tadır.

Geniş Ailelerin Dağılımı ve Oranları

En Çok Hakkari’de Gözlemleniyor

• 2024’te, geniş aile oranı %20,3 ile Hakkari’de en yüksek seviyededir.
• Bunu sırasıyla Batman (%18,7) ve Bartın (%17,9) takip etmektedir.
• En düşük oran ise %9,2 ile Eskişehir’dedir.

Nüfusun Çocuk ve Yaşlı Dağılımı

2024 itibariyle, toplam 26,6 milyon civarında olan çocuk nüfusu içinde, hem anne hem de babası vefat etmiş çocuk sayısı 5.276’ya ulaşmıştır. Ayrıca, babası veya annesi vefat etmiş çocukların sayıları da sırasıyla yüksek seviyelerdedir.

1000’in üzerinde çocuk ise, aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı verilerine göre, devlet koruması altında bulunmaktadır. Bu çocukların bakımında ise toplam 8.719 koruyucu aile ve 10.430 çocuk yer almaktadır. Evlat edinme sayısı ise 589 olarak kayıtlara geçmiştir.

Geçen yıl, yaklaşık 187.343 çift resmi olarak boşanmış ve 186.536 çocuk velayete verilmiştir. Çocukların velayeti genellikle anneye devredilirken, oran %74,4’tür.

Teknoloji Kullanımı ve Dijitalleşme

Hanehalkı bilişim teknolojileri kullanımında büyük ilerleme kaydedilmiştir. 2004 yılında %7 olan internete erişim oranı, 2024’te %96,4 seviyesine ulaşmıştır. Ayrıca, taşınabilir bilgisayar ve akıllı telefon kullanım oranlarındaki artış da dikkate değerdir; %0,9’dan %45,2’ye ve %53,7’den %99,6’ya yükselmiştir.

Yoksulluk ve Konut Durumu

Yoksulluk oranı, gelir ve yaşam koşulları araştırmasına göre 2024’te %21,2 olarak hesaplanmıştır. Bu oran, tek kişilik hanehalklarında %11,7, geniş ailelerde %26,9 seviyesindedir.

Kendilerine ait konutta oturanların oranı ise %56,1 olup, kiracılık oranı %28,dir. Isınma ve çevre sorunları ise, %30,2’si ısınma, %31,3’ü ise çevresel faktörler nedeniyle yaşam kalitesini olumsuz etkilemektedir.