Türkiye’nin Fikri Mülkiyette Küresel Başarı Hikayesi: Patent ve Tasarımda Yeni Rekorlar

Türkiye, fikri mülkiyette küresel ligde kayda değer ilerlemeler kaydediyor. Yerli patent başvurularında dünyanın 10.’u olmakla kalmayıp, bu alanda en hızlı artan üç ülke arasına giren Türkiye, uluslararası patent başvurularında da kadın buluşçular lehine çarpıcı bir yükseliş yaşıyor. WIPO’nun 2025 Dünya Fikri Mülkiyet Göstergeleri Raporu, ülkemizin inovasyon ekosistemindeki güçlerini bir kez daha gözler önüne seriyor.

Resmi paylaşımlarda belirtildiği üzere, Türkiye’nin yerli patent başvurularında dünya sıralaması 10’unculuk; büyüme hızı ise dünyanın en hızlı yükselen üç ülke arasına girmek olarak nitelendiriliyor. Ayrıca, kadın buluşçu oranı yüzde 26,1 ile uluslararası arenada öne çıkıyor ve bu buluşlar ülkenin inovasyon kapasitesinin güçlü bir yansıması olarak görülüyor.

Patent, Marka ve Tasarımda Güçlü Performans Rapor, geçen yıl patent başvurularında Türkiye’nin %18,4 oranında bir artış kaydettiğini, tescillerde ise %38,9 büyüyerek dünya ortalamasının üzerinde bir performans sergilediğini gösteriyor. Özellikle PCT kapsamında başvuran kadın buluşçu oranında kaydedilen %26,1’lik oran, Türkiye’nin küresel sıralamadaki konumunu güçlendiriyor. 2014–2024 döneminde kişi başına düşen patent başvurularında Türkiye dünya ikincisi konumunda yer alırken, yerli faydalı model başvurularında da dünya 7’nciliğine çıkıldı. Patent ofisleri sıralamasında Türkiye, 18’inci sıraya yükselerek tarihinde ilk kez ilk 20’ye girdi.

Marka Başvurularında Avrupa Zirvesi kapsamında, 2024 yılında Türkiye yerli marka başvurularında dünyada 6’ncı, Avrupa’da ise ikinci oldu. Yerli marka tescillerinde ise Avrupa’da birinci, dünyada dördüncü konum elde edildi. Türkiye Tasarımda Dünya Üçüncüsü olacak şekilde, 2024’te 41 bin 875 yerli tasarım başvurusu ile dünya çapında 3.’lük elde edildi. Sektörel dağılım incelendiğinde mobilya ve ev eşyaları %25,8; reklamcılık %19,2; tekstil ve aksesuar %13,4 gibi oranlar dikkat çekiyor. Yerli tasarım yoğunluğunda ise gayrisafi yurt içi hasıla ve nüfus karşılaştırmalarıyla Türkiye, sırasıyla dünya 4’üncüsü ve 5’incisi olarak konumlandırılıyor.

Küresel Sıralama ve Karşılaştırmalar 2024 verilerine göre Türkiye, yerli patent başvurularında 10 bin 4 ile Çin, ABD ve Japonya gibi ülkelerin ardından takip edilmeye devam etti. Dünya sıralamasında özellikle Çin, ABD ve Hindistan gibi ülkelerin baskınlığı görülüyor. Yerli marka başvurularında Türkiye 366 bin 543 sınıf ile 6.’lıkta; dünya sıralamasındaki kırılımlar ise Çin, Rusya, Hindistan, ABD ve Brezilya gibi ülkelerin öncülüğünde şekilleniyor. Türkiye ayrıca yerli tasarım alanında da dünya üçüncülüğünü koruyor ve bu alanda Çin ve Güney Kore’nin ardından gelerek önemli bir pozisyon elde ediyor.

Bu gelişmeler, araştırmacılar, mühendisler ve özellikle kadınlarımızın teknolojik ve inovatif çalışmalara yaptığı katkıların net bir göstergesi olarak görülüyor. Türkiye, fikri mülkiyette küresel rekabetçilik yolunda kararlı adımlarını sürdürmeye devam ediyor.