Türkiye’nin Dış Ticaret ve Denetimlerle İlgili Bakanlık Vizyonu: Faaliyetler, Hedefler ve Boşluklar

Geçtiğimiz 11 ay boyunca 81 ilde yürütülen denetimler kapsamında 522 bin 219 işletme ve 35 milyondan fazla ürün incelendi. Bu süreçte mevzuata aykırı davranan firmalara toplamda 2,5 milyar liranın üzerinde idari para cezası uygulanırken, Rekabet Kurumu da 212 firmaya 12,5 milyar lira ceza kesti. Bakanlık, doğru istikametteki politikalarla tüketici haklarını koruma ve adil rekabeti güçlendirme hedefini sürdürüyor.

TBMM Genel Kurulu’ndaki bütçe sunumunda, dünya ticaretinin güncel belirsizliklere rağmen Türkiye’nin dış ticaret performansını etkilemediği vurgulandı. Mal ihracatımız kasım itibarıyla 270,6 milyar dolara ulaştı ve bu seviyesi, önceki döneme kıyasla %7,5 artış anlamına geliyor. 2026 için mal ihracatını 280 milyar doların üzerine taşıma hedefi paylaşıldı. Ayrıca küresel korumacılık ve gümrük savaşlarının etkisiyle gelecek yılı daha da iyi öngörmeye çalışıyoruz.

11 ayın 9’unda mal ihracatında reel artış kaydedildi. Türkiye’nin otomotiv ihracatı 41 milyar dolar hedefine yaklaşırken, makine ihracatı 28 milyar dolar bandına yükseliş gösterdi. Gıda ve tarım ihracatı da geçen yılki düzeylere yakın bir performans sergiliyor. Orta ve yüksek teknolojili ürünlerin payı ise giderek yükseliyor; savunma sanayinde ise 2002’de 240 milyon dolar olan ihracat, bu yıl yaklaşık 8,5–9 milyar dolar bandına çıkarmayı hedefliyoruz.

Bakan Bolat, kasım itibarıyla toplam mal ve hizmet ihracatının 393 milyar doları aştığını ve dünya hizmet ihracatında payın %1,32’ye yükseldiğini belirtti. Ayrıca 19 serbest bölgenin faaliyet gösterdiğini ve geçen yıl 12 milyar dolarlık ihracat yaptıklarını, bu yıl ise 11 ayda 11,3 milyar dolar seviyesine ulaştıklarını ifade etti.

Filistin’in acil ihtiyaçları için yürütülen ticaretin önemine işaret eden Bolat, İsrail ile ticaretin sürdüğünü ve bu yıl Filistin’e 481 milyon dolarlık talep karşılanabildiğini açıkladı. Suriye ile 11 kapıdan 8’i faal şekilde çalışıyor; ticaret hacmi bu yıl %50 artışla 3,2 milyar dolara yükseldi. Nusaybin ve Mürşitpınar kapılarının açılması konusundaki potansiyel planlar, siyasi kararlarla şekillenecek.

Gençler ve vatandaşlar arasında güvenli bir piyasa yaratmak amacıyla fırsatçılık ve stokçulukla mücadele kararlılığı sürüyor. 11 ayda gerçekleştirilen denetimler sonucunda 2,5 milyar liralık kesintiye gidildi ve gıda, sigorta, finans, inşaat ile kimyasal alanlarda faaliyet gösteren 212 firmaya toplam 12,5 milyar lira ceza uygulandı.

Esnafı desteklemek için 4 milyon 600 bin kullanım, 718,5 milyar lira civarında finansman sağlayıp piyasa maliyetlerini önemli ölçüde düşürdük. Türkiye’de işletmelerin yaklaşık %75’inin uzun ömürlü olduğuna vurgu yapan Bakan, 10 yıl ve üzeri süreyi %40, 3–10 yıl arasını ise %35 oranında paya sahip olduklarını belirtti.

Gümrük kapılarının işleyişinin önemi üzerinde duran Bolat, kaçakçılık ve yasa dışı ticaretle mücadelede bu yıl 92 milyar liraya ulaşan bir operasyon başarısını hatırlattı. Uyuşturucu yakalama tutarının yaklaşık 32 tondan fazla olduğu ve değerin 42 milyar lira civarında bulunduğu kaydedildi. Gençlerin ve vatandaşların zararlı etkilerden korunması için kararlı adımlar atılıyor.

Bütçe konusunda ise 2026 yılı için toplam bütçenin 76 milyar 251 milyon 159 bin lira olduğunu, bunun 76 milyar lira civarında ihracatçı desteklerine ayrılarak yola çıkıldığını belirten Bolat, Türkiye Yüzyılı hedefleriyle ticaretin yüzyılı olma kararlılığını vurguladı.