Türkiye’de Ürün Güvenliği ve Denetimde TAREKS ile Elektronik Ticarette Güvence Stratejileri

Türkiye ile Avrupa Birliği arasındaki Gümrük Birliği doğrultusunda, AB mevzuatında yer alan ürün güvenliği standartlarının ülke genelinde uygulanması sağlanıyor. Değişen mevzuat ve uygulamaların kısa sürede hukuk sistemine entegrasyonu, oyuncaklardan yapı malzemelerine, tıbbi cihazlardan anne–bebek ürünlerine, ayakkabıdan tekstil ürünlerine kadar geniş bir ürün yelpazesinin risk temelli denetime tabi tutulmasına olanak tanıyor.

Açıklamada özellikle, mevzuata aykırı ve tehlikeli ürünlerin ülkeye girişinin engellendiğine vurgu yapılarak, insan ve çevre sağlığı ile imalatçıların adil rekabetini korumaya yönelik adımların kararlılıkla sürdürüldüğü belirtildi. Bu kapsamda dış ticarette ürün güvenliği denetimlerini güçlendirmek amacıyla TAREKS sisteminin devreye alınması sonucunda, 2011 yılından bu yana ithalatta toplam 49 milyar sanayi ürünü denetlendi; 424 milyon ürünün ülkeye girişinin engellendiği ifade edildi.

Uygunsuz veya güvensiz ürünlere 5 milyar lira ceza uygulanmıştır şeklinde yapılan açıklamada, üretim ve piyasa gözetimi aktivitelerinin mevzuat uyumunu ve kalite altyapısını pekiştirmek üzere sürdürüldüğüne dikkat çekildi. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığı denetimleriyle de uygunsuz tarım ve gıda ürünlerinin girişinin engellendiği belirtilerek, bu denetimlerin caydırıcı etkisi vurgulandı.

Bakanlığın öncülüğünde 8 yetkili kurum ile piyasaya arz edilen ürünlerin mevzuata uygun ve güvenli olması için gözetim ve denetim faaliyetlerinin yürütüldüğüne değinildi. 2009 yılından itibaren gerçekleştirilen denetimlerde uygunsuz veya güvensiz bulunan 708 milyon ürünün piyasadan toplatıldığı veya arzının yasaklandığı ve bu kapsamda 5 milyar lira idari para cezası uygulandığı belirtildi.

e-Ticaretteki gelişmeler de yakından izleniyor ve AB’nin teknik mevzuatının ulusal mevzuata entegrasyonu doğrultusunda ürün güvenliği alanında çalışmalara öncülük eden Bakanlık, CE işaretinden uygunluk değerlendirme süreçlerine kadar pek çok düzenlemenin iç hukuka aktarılmasını koordine ediyor. Ürün gruplarına ilişkin 300’ün üzerinde teknik düzenlemenin uygulanabilir hâle getirildiği ve AB üyesi ülkelerle denk kalite altyapısının oluşturulduğu ifade edildi.

Ayrıca e-ticaret alanındaki gelişmelerin takip edildiği belirtilerek, Uzaktan İletişim Araçları Yoluyla Piyasaya Arz Edilen Ürünlerin Piyasa Gözetimi ve Denetimi Hakkında Yönetmelik 28 Nisan itibarıyla uygulanmaya başlandı. Bu çerçevede Türkiye’de faaliyet gösteren e-ticaret platformları ile aracı hizmet sağlayıcılar, ülkedeki kullanıcılar için ürün listelemelerinde gerekli güvenlik etiketleri, görseller ve üretici/ithalatçı bilgilerini sunmakla yükümlü kılındı.

Yönetmelik kapsamında, aracı hizmet sağlayıcıların kullanıcıların güvenliği ile ilgili hızlı geri bildirim verebilmesi için ürün güvenliği temas noktası oluşturması isteniyor. Yetkili kuruluşlarca uygunsuz olarak belirlenen ürünlerin bildirim alındıktan sonra en geç 24 saat içinde yayından kaldırılması zorunlu tutulmuş durumda. Aksi halde bu ürünler erişim engeliyle karşılaşabilir ve iktisadi işletmecilerin mevzuata uyum sağlaması da teşvik edilmektedir.

Bundan sonra da yapay zeka destekli denetim altyapısı ile denetim kapasitesi artırılarak, kaynaklar daha verimli kullanılarak hedefe odaklı ve önleyici denetimler yapılacağı ifade edildi. Böylece ürün güvenliği sağlanırken, e-ticaret piyasasında güvenilir bir yapı oluşturulması için gerekli adımlar kararlılıkla sürdürülecektir.