Türkiye’de Endüstriyel ve Tıbbi Kenevir Çalışmaları: Güncel Gelişmeler ve Geleceğe Yönelik Planlar

Duygu Erdoğan / İSTANBUL

Son dönemde, endüstriyel kenevir üretimine yönelik artan talep ve üretim teşvikleri sayesinde, Türkiye’de tıbbi kenevir alanında da önemli adımlar atılmaya başlandı. Bu gelişmeler, hem tarım sektörü hem de sağlık ve sanayi alanlarında yeni fırsatların kapılarını aralıyor.

Mecliste Tıbbi Kenevir Yasa Teklifi

AK Parti Grup Başkan Vekili Leyla Şahin Usta, 29 maddeden oluşan ve Sağlıkla İlgili Bazı Kanunlarda ve 663 Sayılı Kanun Hükmünde Kararnamede Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun Teklifini TBMM’ye sunduklarını açıkladı. Usta, yapılan açıklamada, dünya genelinde kenevirin sağlık alanındaki faydalarının dikkate alınarak, ilaç etkin maddesi üretimine yönelik kenevir yetiştiriciliğinin yeni kapsamının genişletildiğini belirtti. Buna göre, kenevirin ham maddesinde bulunan ve çeşitli sektörlerde kullanılabilen ürünlerin, kontrollü şekilde Türkiye’de üretilmesi amaçlanıyor. Ayrıca, bu ürünlerin sadece eczanelerde satılmasına izin verilerek, tüketici güvenliği ve ürün kalitesi sağlanacak.

Kenevirin Çok Yönlü Sanayi ve Sağlık Kullanımları

Kenevir, otomotivden sağlığa, gıda ve biyodizel üretiminden inşaat sektörüne kadar geniş bir alanda kullanılıyor. Doğal fiberler, ağaç işleme sanayisi, doğal inşaat malzemeleri, kumaş ve kanvas ürünleri, gemi halatları, izolasyon malzemeleri, kozmetikler, biyodizel ve enerji üretiminde kenevirin önemi giderek artıyor. Ayrıca, gıda ve yem endüstrisi, kağıt, banknot ve sigara kağıdı, çay poşeti gibi günlük hayatta sıkça karşılaşılan ürünlerde de kenevir kullanılmaya başlandı.

İzinli Kenevir Üretiminin Yapıldığı Bölgeler ve Genişleme Olanakları

Türkiye’de, Amasya, Antalya, Bartın, Burdur, Çorum, İzmir, Karabük, Kastamonu, Kayseri, Kütahya, Malatya, Ordu, Rize, Samsun, Sinop, Tokat, Uşak, Yozgat ve Zonguldak gibi şehirlerde izinli kenevir yetiştiriciliği gerçekleştiriliyor. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın yetkilendirdiği bu bölgelerde, üretim alanları ve miktarları artırılabilir. Ülke genelinde uygun iklim ve toprak yapısı sayesinde, tüm Anadolu topraklarının kenevir ekimi ve verimi için elverişli olduğu düşünülüyor.

Yönetmelik ve Kontrol Mekanizmaları

Geçen yıl yayımlanan “İlaç Etkin Maddesi Üretimi Amaçlı Kenevir Yetiştiriciliği ve Kontrolüne Dair Yönetmelik” ile, ilaç sanayisi için kenevir üretimi düzenleniyor. Gerçek ve tüzel kişiler, bu kapsamda Tarım ve Orman Bakanlığı’na başvuru yaparak, kontrollü ve sürdürülebilir üretim yapma imkanına sahip oluyor. Üretim alanı ve toplam kenevir kökü sayısı, yıllık 120 bin kök ve 5 bin metrekare ile sınırlandırılarak, hem kalite hem de kontrol sağlanıyor.

Türkiye’de Kenevir Üretiminde Son Durum ve Yükseliş Trendleri

Türkiye’de, lif ve tohum bazında yıllık toplam kenevir üretimi yaklaşık 10-15 bin ton civarındaydı. 2001 yılında yaşanan hızlı bir düşüşle birlikte, 2018’e kadar üretim neredeyse sıfıra yaklaştı. Ancak, 2019 yılındaki Cumhurbaşkanı Tayyip Erdoğan’ın çiftçilere kenevir ekimi çağrısı ile birlikte, üretim ve ilgi yeniden hareketlendi. Son beş yılda, özellikle lif ve tohum üretimi hızla arttı. 2020’de 280 ton civarında olan üretim, 2023’te yaklaşık 700 tona, 2024’te ise yaklaşık 1.700 tona ulaştı ve yükseliş devam ediyor.

Gelecek İçin Planlamalar ve Uzman Tavsiyeleri

Türkiye’nin önde gelen kenevir uzmanlarından Prof. Dr. Selim Aytaç, gelişen küresel trendleri yakalayabilmek ve sanayide rekabet gücünü koruyabilmek adına, kenevirin ilaç sanayisinde de etkin biçimde kullanılmasının büyük önem taşıdığını vurguladı. Güvenlik ve takip mekanizmaları sağlandığında, tüm Anadolu topraklarının verimli kullanılabileceğine işaret eden Aytaç, “Her sektörde kullanım alanını en iyi şekilde değerlendirmeli ve nihai ürüne kadar planlamalar yapmalıyız. Bu sayede, katma değerli ve sürdürülebilir bir üretim modeli oluşturabiliriz” dedi.