Türkiye Yüzyılı İçin Ar-Ge, Üretim ve Dijital Dönüşüm Büyük Hamlelerle İlerleiyor

Mehmet Fatih Kacır, 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Kanunu Teklifi ile 2024 Kesin Hesap Kanunu görüşlerini Plan ve Bütçe Komisyonu’na sundu. Bakan, Türkiye’nin güçlü büyüme ivmesinin sürmesini ve yüksek teknoloji ile Ar-Ge alanlarında global oyunculuk hedefini vurguladı. Dünyadaki zorluklara rağmen ülkenin son 20 çeyrektir büyümeyi sürdürdüğünü belirtti ve bu büyümede ihracatın özel bir rol oynadığını, özellikle yüksek teknolojili ürünlerde kayda değer artışlar elde edildiğini söyledi.

Geçen döneme damgasını vuran veriler ışığında Türkiye’nin 2023 yılında ihracatı %4,1 artışla 200 milyar dolar sınırını aştı. Tarife gerilimleri, korumacılık eğilimleri ve jeopolitik riskler küresel ticareti zorlamasına rağmen, Türkiye’nin kesintisiz büyüme oyunu sürüyor. Avrupa’nın imalat sanayii pandemiden henüz tam olarak toparlanamamışken, Türkiye ekimde itibaren bu büyümeyi sürdürdü ve ithalat kapasitelerini güçlendirdi.

6 BİN FABRİKADA 250 BİN KİŞİ İstihdamı İçin İnşa Faaliyetleri Devam Ediyor Bölgesel ve küresel engellere rağmen, verimlilik artışı ve ihracatın yükselişi Türkiye ekonomisini 20 çeyrektir büyütüyor. Bu yıl sonunda milli gelirin 1,5 trilyon dolar sınırına ulaşması ve kişi başına düşen gelirin 17 bin doları aşması öngörülüyor. Sanayi üretim endeksi pandemi öncesi döneme göre önemli bir sıçrama kaydederken, imalat sanayii katma değerinde dünya sıralamasında 14. sıraya yükseldi. İlk 9 ayda ihracat, önceki yıla göre %4,1 artışla 200 milyar dolar seviyesini aştı.

Ar-Ge ve inovasyon ekosistemi güçleniyor 2002’den bu yana Ar-Ge harcamaları 1,2 milyar dolardan 19,9 milyar dolara çıktı. Ar-Ge payı millî gelirden %0,5’ten %1,46’ya yükseldi. Teknoparklar üzerinden 13,67 milyar liralık altyapı desteği sağlandı ve 12 bine yakın girişim bu altyapıyı kullanarak 15,2 milyar dolar ihracat elde etti. Türkiye, Ar-Ge merkezleri ve teknoparklar aracılığıyla 17 bin patent kaydı ve 124 binin üzerinde istihdamı kapsayan projelerle teknoloji üretimini destekliyor.

Milli Teknoloji Hamlesiyle ilerleyen yol HIT-30 programı kapsamında 4,5 milyar dolarlık ileri teknoloji yatırımları teşvik edildi. 2030 hedefleri doğrultusunda veri merkezlerini güçlendirmek için kapasite artırımı hedefleniyor; ayrıca kuantum bilgisayar, yapay zekâ ve endüstriyel robotlar gibi alanlarda atılacak adımlar belirlenmiş durumda. Yatırım Taahhütlü Avans Kredisi Programı kapsamında uzun vadeli finansman olanakları genişletildi ve 328 milyar liralık yüksek katma değerli yatırımın önü açıldı. Bu kapsamda devlet destekleriyle sürdürülen programlar, dış ticaret dengesi ve sanayi verimliliğini olumlu yönde etkiliyor.

Yenilikçi ekosistem ile sürdürülebilir kalkınma hedefi Türkiye, TÜBİTAK programlarıyla 190 üniversite ve 3 bin 100 firmanın 10 bin 153 projesine 14,4 milyar lira destek sağlıyor. Üniversite ve sanayi iş birliğini güçlendiren Ar-Ge Türkiye’si, 12 ulusal araştırma altyapısı ve pek çok yenilik merkezi ile bilimsel üretimi katma değerli yatırım ve ihracata dönüştürmeyi sürdürüyor. 2030 hedefleri kapsamında enerji dönüşümü, verimlilik ve milli teknolojiyi destekleyen bir ekosistem hedefleniyor.

Güçlü ve bağımsız Türkiye için savunma sanayii önemli bir itici güç Türkiye, savunma sanayiinde küresel tedarik zincirinde kilit bir rol üstleniyor. 2024 itibarıyla savunma sanayii yatırımları önemli ölçüde artış gösterdi ve Ar-Ge merkezleri ile teknolojik yatırımlar genişledi. Ulusal savunma projeleriyle yerli üretim kapasitesi güçlenirken, ihracat da büyümeye devam ediyor. Gelecek dönemde GÖKHAN, SOM-J, BAYRAK gibi milli sistemler ve insansız hava araçlarıyla pek çok alanda pazar payını artırması hedefleniyor.

Girişimcilik ve KOBİ destekleriyle ekonomik dinamizm sürüyor KOSGEB üzerinden KOBİ’lere sağlanan destekler ile yerli ve küresel rekabet gücü güçlendiriliyor. Destekler; 12,3 milyar liralık yatırım, 26,9 milyar liraya ulaşan kredi olanakları, 73 bin 330 kişiye çevrimiçi girişimcilik eğitimi ve 16 bin 714 yeni işletmenin kurulması gibi sonuçlar doğurdu. Ayrıca enerji yenileme, yeşil dönüşüm projeleri ve coğrafi işaretlerin korunması konusunda yoğun çalışmalar yürütülüyor.

Bilim, teknoloji ve inovasyon odaklı uluslararası iş birlikleri güç kazanıyor Ufuk Avrupa programları ve Eureka ağı gibi platformlarda Türkiye’nin ar-ge kapasitesi artıyor. STI3 mekanizması ile Türkiye, Avrupa ve diğer ülkelerle teknolojik iş birliklerini güçlendirerek üretim kapasitesini doğrudan artırıyor. Bu çerçevede, tekno parklar ve Ar-Ge merkezlerinde faaliyet gösteren firmalar yüksek katma değerli ürünler üretme hedefiyle ilerliyor.

Güvenli, rekabetçi ve sürdürülebilir bir ekonomi için araçlar Piyasa gözetimi ve tüketici güvenliği alanında da denetimler artırıldı. Ürün güvenliği ve standartlar açısından yapılan çalışmalarla güvenli ve kaliteli ürünlere erişim korunuyor. TSE, akreditasyon ve kalite güvence süreçleriyle üretim altyapısını güçlendirmeye devam ediyor.

Sonuç olarak Cumhurbaşkanı ve bakanlık, deprem bölgesindeki iyileştirme adımlarından şehir kalkınmasına, sanayi ve teknoloji yatırımlarından insan kaynağı gelişimine kadar geniş bir yelpazede ilerleme kaydedildiğini vurguluyor. 2025–2026 dönemi için hedefler; yeşil ve dijital dönüşüm, yerli teknolojilerin küresel rekabette daha üst sıralarda yer alması ve bilim, teknoloji alanında dünyanın önde gelen ülkeleri arasına girebilme yönündedir.