Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası PPK Özeti: Küresel Belirsizlikler ve İç Göstergeler

Uluslararası ticaretin işaret ettiği belirsizlikler sürerken, para politikası kurulunun 23 Ekim tarihli toplantısına ilişkin özet, küresel büyümede sınırlı iyileşmenin devam ettiğini işaret ediyor. Özette, artan korumacılık ve talepdeki geçici artışların hemen ardından belirsizliğin uzayabileceği kaydedildi; bu durum, zayıf ve kırılgan görünümlü bir görünümle birlikte küresel büyüme görünümünü baskılayan faktörler olarak öne çıktı.

Özetin odak noktalarından biri, Türkiye’nin dış ticaret ortaklarının ihracat paylarına bağlı olarak hesaplanan küresel büyüme endeksinin 2025 yılında %1,9, 2026 yılında ise %2,3 artması öngörüsü oldu. Küresel talep zayıflığı ve arz yönlü gelişmeler enerjiyi baskılamaya devam ederken, enerji emtia fiyatlarının mevcut PPK dönemi boyunca geri çekildiği belirtildi. Emtia fiyatlarındaki yükseliş eğiliminin özellikle enerji dışı kalemlerde sürdüğü vurgulanıyor.

TL mevduat faizlerinde belirgin bir geri çekilme gözlemlendi. 12 Eylül haftasına kıyasla 17 Ekim haftasında TL mevduat faizi %48,5 seviyesinde gerçekleşti. Aynı dönemde TL ticari kredi faizleri 236 baz puan düşerek %47,9’a, ihtiyaç kredisi faizleri 211 baz puan düşerek %62,7’ye, konut kredisi faizleri 124 baz puan düşerek %37,9’a, taşıt kredisi faizleri ise 570 baz puan azalarak %36,3’e indi. Bireysel kredilerin 4 haftalık büyüme ortalaması ise %3,1’e geriledi; kredi kartı büyümelerinin yavaşlaması bu düşüşte etkili oldu. TL ticari kredilerin 4 haftalık büyümesi %2,6’ya yükseldi; kur etkisinden arındırılmış yabancı para ticari kredilerdeki büyüme ise %0,5 ile önceki dönemin altında kaldı.

İşteki bir diğer önemli gösterge, TCMB’nin brüt uluslararası rezervlerinin 12 Eylül’den bu yana 20,6 milyar dolar artışla 198,4 milyar dolara yükselmesiydi. 5 yıllık kredi risk primi (CDS) ise 10 Eylül’den bu yana yatay seyrederek 267 baz puanda kaldı. 1 ay vadeli TL kur oynaklığı %10,5, 12 ay vadeli oynaklık ise %19,8 seviyesinde bulundu. Yurt dışı yatırımcıların portföy hareketleri ise toplam 1,3 milyar ABD dolar net giriş olarak kayda geçti; bu girişin büyük kısmı DİBS tarafında gerçekleşti.

KARTLA YAPILAN HARCAMALAR AĞUSTOS-EYLÜL DÖNEMİNDE ARTTI

Özet, ağustos ayında perakende satış hacmindeki aylık artışın %0,9 ve çeyreksel artışın %1,8 olarak kaydedildiğini belirtiyor. Altın hariç tutulduğunda artışlar daha sınırlı olurken, perakende büyümesi genel olarak yavaşlamış görünüyor; bu dönemde ticaret satış hacminde ise toptan ticaretteki düşüş nedeniyle aylık %1,4 ve çeyreklik %3,6 gerileme yaşandı. Hizmet üretim endeksi ağustos ayında %0,4 artış gösterdi; çeyreklik olarak yılın ikinci çeyreğindeki yatay seyrin üçüncü çeyrekte de devam ettiği ifade edildi.

Hizmetteki kart kullanımı artarken, tüketim harcamalarının kart kullanımını sınırlayan etkileri dışarıda bırakıldığında daha ılımlı gerçekleştiği değerlendirildi. Beyaz eşya ve otomobil satışlarındaki hareketler, üçüncü çeyrekteki artışın ılımlı olduğunu gösterdi. İmalat sanayiine ilişkin anketler, iç piyasa siparişlerinde zayıf bir seyir işaret ediyor. Özet, talep koşullarının dezenflasyonist düzeyde olduğuna dair kanıtlar sunuyor.

Sanayi üretimi, ağustos ayında mevsimsellikten arındırılmış olarak aylık yüzde 0,4 artarken yıllık takvim etkilerinden arındırılmış olarak yüzde 7,1 artış kaydetti. Çeyreklik olarak ise sanayi üretiminin üçüncü çeyrekte yatay seyrettiği belirtiliyor. İmalat sanayinde faaliyetin görece zayıf seyrettiği, kapasite kullanımında ise ekim ayında yatay bir seyir öngörüldüğü ifade edildi. İnşaat üretim endeksi ağustos itibarıyla üçüncü çeyrekte %5,1 yükselirken yıllık olarak %24,5 artış sağladı.

İŞ GÜCÜNE KATILIM

Ağustos’ta mevsimsellikten arındırılmış istihdam 32,8 milyon kişi düzeyinde gerçekleşti; çeyreklik büyüme %0,5 olarak kaydedildi. İşgücü katılımı ise çeyreklik olarak 0,1 puan artarken, işsizlik oranı 0,2 puan azalarak %8,3’e geriledi. İmalat sanayine yönelik gelecek istihdam beklentileri ise tarihsel ortalamanın altında seyretti.

Cari işlemler dengesi Ağustos’ta aylık bazda 5,5 milyar dolar fazla verirken, 12 aylık birikimli açık 18,3 milyar dolara geriledi. Seyahat gelirleri tatil sezonunun etkisiyle aylık olarak 8,3 milyar dolara yükseldi ve hizmetler dengesi fazlası 62,3 milyar ABD dolarına ulaştı. Eylül ayında ihracat mevsim etkisinden arındırıldığında düşüş kaydedilirken ithalat artış göstermiş; 12 aylık birikimli dış ticaret açığında artış görüldü. Altın ithalatının yükselişi, dış ticarete baskı yapan önemli etkenlerden biri oldu. Altın hariç bakıldığında dış ticaret açığındaki artış sınırlı kaldı.

Cari açık açısından, 12 aylık birikimli borçlanma konusunda bankacılık sektörünün uzun vadeli borç çevirme oranı ağustos ayında %167,3 olarak kaydedildi; bankacılık sektörü dışındaki firmalarda bu oran yaklaşık %150 oldu. Gelecek dönemde YP cinsi borçlanmanın azalması ve ekonomik faaliyetin hız kesmesiyle borç çevirme oranlarının düşüşe geçebileceği değerlendirildi.