Tarım ve Orman Bakanlığı Bütçe Görüşmeleri: Finansal Planlama, İhracat Başarıları ve Yapay Zeka Entegrasyonu

TBMM Plan ve Bütçe Komisyonu, Tarım ve Orman Bakanlığı’nın 2026 Yılı Merkezi Yönetim Bütçe Teklifi ile 2024 Yılı Kesin Hesap Teklifi’ni görüşmek üzere toplandı. Toplantıya AK Parti Samsun Milletvekili Mehmet Muş başkanlık ederken, CHP milletvekillerinin toplantıya katılım şekilleri gündeme damga vurdu. Kars Milletvekili İnan Akgün Alp’in, toplantı sırasında yaptığı sözlü atışlar ve araya giren diğer vekiller, birleşimin kısa süreliğine ara verilmesine yol açtı. Aranın ardından Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı bütçe sunumuna geçti ve ülkedeki tarımsal üretim ile kaynak yönetimi üzerine açıklamalarda bulundu.

Tarım ve ormancılıkta kapsamlı bir dönüşüm vizyonu Bakan Yumaklı, ülkenin yaklaşık yüzölçümünün büyük bölümünü kapsayan 24 milyon hektar tarım arazisi, 14,6 milyon hektar mera ve 23,4 milyon hektar orman alanını etkili planlama ile yönettiklerini belirtti. İklim değişikliğinin baskıyı artırdığına işaret eden Bakan, toprak, orman ve su kaynaklarının daha akılcı kullanımı adına yürütülen reformları ve gelecek hedeflerini paylaştı. Üreticilere yönelen destek ve yatırımlar sayesinde tarımsal hasıla 2002’de 24,5 milyar dolar iken 2024’te 74 milyar dolara ulaştığını aktaran Yumaklı, ülkenin tarımsal büyüme oranını da uluslararası gelişmelere karşı avantajlı bir düzeyde sürdürdüklerini açıkladı.

İhracat ve pazar kazanımları Bakan, Türkiye’nin gıda ve tarım ürünlerinde net ihracat yapan bir ülke konumunda olduğunu belirtti. 2024 yılında 32,6 milyar dolar net ihracat elde edildiğini kaydeden Yumaklı, son 23 yılda dünya pazarlarındaki payı artarak 186 ülkeye 2.218 çeşit ürün ihraç edildiğini söyledi. Bitkisel üretimde 2002 ile 2024 arasındaki artış oranlarını paylaşan Bakan, sertifikalı tohum üretimini 9 kat artırdıklarını ve 1 milyon 300 bin tona yükselen sertifikalı tohum üretimini, fide-fidan üretiminde 46 kat artışla 186 milyon adede taşıdıklarını belirtti.

Hayvancılık ve su ürünlerinde kaydedilen ilerleme Yumaklı, 2002 ile 2024 arasındaki büyükbaş ve küçükbaş hayvan varlıklarındaki artışları da vurguladı. Büyükbaş hayvan varlığı yüzde 71 artışla 17 milyona, küçükbaş ise yüzde 72 artışla 55 milyona ulaştı. Bal üretiminde Avrupa’da 1’incilik ve dünyada 2’ncilik konumunu koruduklarını söyleyen Bakan, su ürünleri yetiştiriciliğinde ise 9 kat artışla 577 bin ton üretim ve 2 milyar dolarlık ihracat elde edildiğini belirtti.

Gıda güvenliği ve denetim kapasitesi Gıda güvenilirliğinin kırmızı çizgi olduğuna vurgu yapan Yumaklı, denetim ve analizlerde uluslararası standartlara uyulduğunu ifade etti. 2024 yılında 1 milyon 329 bin, 2025 Kasım itibarıyla ise 1 milyon 160 bin denetim gerçekleştirildi. 2025 yılında mevzuata uymayan 25.750 işletmeye toplam 2,2 milyar lira idari para cezası uygulandığını belirtti. Karekod uygulaması ile gıda takibi daha şeffaf hale getirildi ve 2025 yılında bu uygulamanın zorunlu hâle geleceği bildirildi.

Yapay zeka ve teknolojik altyapı hedefleri Bakan, üretim verimliliğini artırmak amacıyla uydu tabanlı uzaktan algılama ve yapay zeka destekli modellerle tarımsal desenleri belirlemeye odaklandıklarını aktardı. Türkiye’nin Dijital Toprak Haritasını çıkarma çalışmaları hız kazanırken, ortak makine parkı projesiyle mekanizasyona erişimi kolaylaştıracak adımlar atılıyor. Önümüzdeki dönemde Yapay Zeka Tarım Teknolojileri Araştırma Merkezi’nin kurulması ve Yapay Zeka Strateji Belgesi’nin 2026 başında paylaşılması planlanıyor.

Orman yangınlarıyla mücadelede yeni planlar Orman yangınlarına müdahalede yapay zeka tabanlı karar destek sistemleri kullanılıyor. 776 gözetleme kulesi ve 14 İHA ile yangın tespiti sürdürülürken, 184 akıllı sensör ile desteklenen altyapı kullanılıyor. 2026 yılı için 4 uçak, 12 helikopter, 165 arazöz ve 38 iş makinesi ile kapasite artırımı öngörülüyor. Havuz ve gölet sayısının 4.907’ye yükseltilmesi hedeflenirken, 7/24 görev yapan personel ile 462 ton su atma kapasitesine ulaşılması planlanıyor.

Toplantı sonunda bütçe değerlendirmeleri sürerken, bakanlık bütçesinin 2026 yılı için 542 milyar lira olarak kayda geçtiği belirtildi.