Sokak Lezzetlerinde Tehlike: Gıda Zehirlenmeleri ve Korunma Yolları

Gıda güvenliği, özellikle sokak lezzetlerinin yaygın olduğu şehirlerde giderek daha çok gündeme geliyor. İzmir’in Buca ilçesinde, gece yarısına kadar açık olan kumpir dükkânında Salmonella bakterisine rastlandığına dair bulgular, bu tür ticari alanların denetim ve hijyen standartlarına olan ihtiyacı yeniden hatırlattı. Son dönemde Almanya’dan Türkiye’ye gelen bir ailenin gıda zehirlenmesi nedeniyle yaşadığı trajedi de bu riskin ne kadar hayatilebileceğini gösteriyor. Fatih’te bir otelde konaklayan Böcek ailesi, Ortaköy’de midye, tavuk tantuni ve kokoreç gibi yiyecekleri tükettikten sonra fenalaştı; acil müdahaleye rağmen iki çocuk ve anneleri hayatını kaybetti. Söz konusu restoranın da mühürlenmesiyle, hangi yiyeceklerin tehlikeye yol açtığı sorusu tartışılır hale geldi.

Gıda Yüksek Mühendisi Merve Atınç Saral ile yapılan görüşmede, olayın kesin sebebini söyleyebilmek için laboratuvar sonuçlarının gerekli olduğu belirtiliyor. Şu anda elimizde sadece “şüpheli gıdalar” var ve midye gibi deniz ürünleri doğal olarak bazı riskler taşır. Kumpir de, hijyen ve saklama koşulları bozulduğunda riskli hale gelebiliyor. Özellikle mayonezli, etli veya tavuklu malzemelerin uzun süre oda sıcaklığında beklemesi tehlike yaratır.

“Pişmişse güvenlidir” şeklinde ifade edilen yaygın yanılgıya dikkat çekiliyor. Gıda güvenliği uzmanı şöyle öne sürüyor: Pirinç, makarna veya patates gibi yiyecekler de riskli olabilir; bazı restoranlar pilavı uzun süre ısıtmayı sürdürdüklerinde bakteriyel toksinler oluşabilir. Bu nedenle pişmiş gıdaların da dikkatle tüketilmesi gerekiyor.

Midye tüketiminde özel dikkat gerekliliği vurgulanıyor. Midye, bulunduğu suyun kalitesi ve saklama koşulları nedeniyle sıklıkla yüksek riskli gıdalar arasında yer alıyor. Sokak satıcıları tarafından sunulan ürünlerde soğuk zincirin kırılması veya kaynağın belirsizliği gıda zehirlenmesi için uygun bir zemin yaratabilir.

Kumpir ve kokoreç gibi popüler yiyecekler ise hazırlanış şekilleri ve satış koşulları nedeniyle ek risk taşır. Kokoreçteki bağırsaklar dahil, bakteri ve toksinlerin bulunması ihtimali yüksektir; iç kısmın yeterince pişirilmemesi ve aynı çubuk üzerinde çok sayıda parti boyunca sıcak tutulması gibi hatalar, toksin üretimine zemin hazırlar. Tantuni için de benzer riskler mevcut; tavuk eti en hassas olanlar arasındadır ve soğuk zincirinin kırılması durumunda patojenler hızla çoğalabilir. Bu yüzden kısa süreli ama yoğun maruziyette bile ciddi sonuçlar görülebilir.

Çocuklarda zehirlenmenin etkisi daha ağır olabilir. 0–5 yaş aralığı, bağışıklık sisteminin tam olarak olgunlaşmaması ve vücut hacminin küçüklüğü nedeniyle toksinlerin etkisini artırabilir. Dehidratasyon ve elektrolit kaybı, bu yaş grubunda daha hızlı ilerleyebiliyor.

Hangi gıdanın nedeni olduğunu kesin olarak söylemek güç olsa da şu sorular, tüketici olarak güvenliğe katkıda bulunabilir: Yiyecek nerede yetişti, denetimli mi, saklama şartları uygun mu, saatlerce oda sıcaklığında bekletilmiş mi ve görünüm/ koku hakkında ne söyleyebilirler? Özellikle midye için tazelik, koku ve dokuda belirgin değişikliklerin olup olmadığına dikkat edilmelidir. Aşırı bozulmamış gibi görünse de bazı bakteri ve toksinler kokuyu ya da tadı değiştirmeyebilir; bu nedenle her zaman dikkatli olmak gerekir.

Yanıltıcı bir alışkanlık olan “çok sık tüketmenin güvenli olduğu” düşüncesi de eleştiri konusu. İnsanlar, özellikle turistik bölgelerde çok fazla ve sık tüketim nedeniyle riskli durumlarla karşılaşabiliyor. Ayrıca, restoran ve seyyar satıcılar arasında kontaminasyon ve çapraz bulaşma ihtimali de önemli bir risk faktörü olarak öne çıkıyor.

Sonuç olarak, bu tür olaylar yalnızca tek bir yiyecek ile sınırlı değildir; hazırlık, saklama, çapraz bulaşma ve tüketici davranışları tümünü etkileyen dinamiklerdir. Güvenli bir tüketim için dışarıda yemek yerken dikkatli olmak, kaynak güvenilirliğini sorgulamak ve mümkün olduğunca kayıtlı işletmeleri tercih etmek önerilir. Ayrıca her bireyin bağışıklık sistemi farklı olduğu için benzer başlangıçlar bile farklı klinik sonuçlar doğurabilir.