Sivas Kültür Mirasını Arşivleyen Turgay Kural: Cumhuriyet’in İzlerini Geçmişten Günümüze Taşıyan Belgeler

SCÜ Cumhuriyet Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Görsel, İşitsel Teknikler ve Medya Bölümü öğretim görevlisi Turgay Kural, Sivas kentinin tarihi ve kültürel zenginliklerini belge nitelikli fotoğraflar ve değerli evraklar üzerinden arşivliyor. Kural, sahaflar, koleksiyonerler ve müzayede evlerinden temin ettiği görsel ve basılı eserleri derinlemesine inceleyerek eserler hakkında yazılar kaleme alıyor ve belgesel sinema projeleri üzerinde çalışıyor.

Sivas’ın Osmanlı dönemi ile Erken Cumhuriyet dönemine ait yazışmalar, fotoğraflar ve mektupları koleksiyonunda özenle saklayan Kural, kent tarihinde eğitim, resmi geçit törenleri, kutlamalar ve ziyaretler gibi önemli anları da arşivine dahil ediyor. Eserlerin bakımını üstlenen Kural, temizliği için çeşitli solüsyonlar ve kimyasallar kullanıyor; ardından asit içermeyen özel muhafaza malzemeleri ve özel kağıtlar ile koruma altına alıyor.

Gün yüzüne çıkan iki tarihi kare, yaklaşık 102 yıl önce Cumhuriyet’in ilanından hemen sonra valilik binası önünde toplanan kalabalığın görüntüsünü taşıyor. Bu kareler, 29 Ekim 1923’te Ankara’dan Sivas Valiliği’ne gönderilen telgrafla Cumhuriyet’in kutlandığı anı ve meydandaki töreni belgeliyor. Fotoğraflarda dönemin mülki, askeri ve idari amirleri ile halkın bir araya geldiği görülüyor.

GÜN YÜZÜNE ÇIKAN, NADİR KARELER başlığıyla öne çıkan açıklamada, Kural arşivindeki fotoğrafların kent için özel bir değere sahip olduğuna vurgu yapıyor; söz konusu karelerden biri, Cumhuriyet’in ilanını hemen sonrasını belgeleyen nadir bir kayıt olarak öne çıkıyor. Koleksiyonun bu yönüyle şehir belleğine kazandırıldığı için memnuniyet duyduğunu belirtiyor. 102 yıl sonra dahi değerlendirildiğinde, bu fotoğrafın Sivas’ın mülki idari ve askeri yetkilileri ile halkının birlikte bir hatıra fotoğrafı olduğunu ifade ediyor.

CUMHURİYET’in DUALARLA KABUL EDİLİŞİNİN BELGESİ başlığı altında Kural, fotoğrafı uzun süre analiz ettiğini ve Cumhuriyet’in ilanıyla ilgili daha önceki bir arşiv karşılaştırmasında benzer bir kareyle karşılaştığını söylüyor. Gözlemler, güneş ışığının açısı ve karedeki kişilerin konumları üzerinden, dua sahnesinin gerçekleştiğini işaret ediyor. Ancak ön planda dua eden kişi belirlenemese de arka planda bulunan Sivas Müftüsü Abdurrauf Efendi’nin mevcut durumu netleşiyor. Cumhuriyet’in dualarla kabul edilişinin bu arşiv parçasında belgelenmesi, koleksiyonun bir parçası olarak değerini koruyor.

Kural, fotoğrafı çeken kişinin filmin negatifinde oluşan hasara rağmen anın tarihsel önemini koruyacak şekilde eserleri muhafaza ettiğini belirterek, bu yaklaşımın arşiv çalışmasının temelini oluşturduğunu sözlerine ekliyor.