SIPRI 2024: Küresel Silah ve Savunma Sektöründe İlk 100 Şirketin Performansı ve Türk Katılımı

SIPRI raporu, 2024 yılında silah ve askeri hizmet satışlarında yeni bir rekora işaret ediyor. Büyük 100 savunma şirketinin toplam geliri, bir önceki yıla göre %5,9 artışla 579 milyar dolara ulaştı ve bu dönemde satışlar zirveye çıktı.

Artış, özellikle Avrupa ve ABD merkezli firmaların öne çıkmasıyla gerçekleşti; Asya ve Okyanusya bölgelerindeki artışlar ise diğer bölgelerde sınırlı kaldı. Ukrayna savaşı, İsrail-Gazze çatışması ve genel jeopolitik gerilimler savunma harcamalarını tetikledi. Yeni yatırımlar, mevcut üretim kapasitesinin genişletilmesi ve bazı şirketlerin satın almalar yoluyla büyümesiyle desteklendi.

Listenin başında ABD şirketleri yer alıyor. 2018’den bu yana zirvede olan üç firmanın tamamı ABD kökenli: Lockheed Martin, RTX ve Northrop Grumman. ABD’li firmalar toplam satışların yaklaşık yarısını oluşturacak şekilde 334 milyar doların üzerinde silah satışı gerçekleştirdi; bu da önceki yıla göre %3,8 artış anlamına geliyor. Ayrıca SpaceX (77. sırada) ilk kez 100 şirket arasına dahil oldu ve savunma gelirleri bir yılda iki katından da fazla artışla 1,8 milyar dolara çıktı.

ABD’nin savunma sistemleri geliştirme programlarında yaşanan gecikmeler ve bütçe konuları da raporda öne çıkan unsurlar arasında. F-35, Columbia sınıfı denizaltılar ve Sentinel icra-edilen süreçler kimi projelerde bütçe aşımları ve teslimat gecikmeleriyle karşı karşıya kaldı.

Çin ve Avrupa’daki konumlar açısından bakıldığında, listeye dahil olan Çinli büyük silah şirketlerinin toplam satışları geçen yıla göre %10 düşüş gösterdi; buna karşın Japon ve Alman şirketlerinde belirgin artışlar kaydedildi. Avrupa’da 26 şirket listeye girerken, toplam satışlar %13 artışla 151 milyar dolara ulaştı. Almanya’da savunma sanayindeki talep artarken, Rheinmetall başta olmak üzere bazı büyük firmaların satışları önemli ölçüde yükseldi: Rheinmetall’in satışları yaklaşık %46,6 artışla 8,24 milyar dolara çıktı ve liste içerisinde 20’inci sıraya yükseldi.

Ukrayna savaşı sonrasında iki ülkedeki savunma firmalarının performansı da farklılık gösterdi. Ukrayna’daki firmalar satışlarını artırırken Rusya’da Rostec ve United Shipbuilding gibi grupların toplam geliri %23 artışla 31,2 milyar dolara ulaştı. Rus ordusunun artan talebi, ihracatın genel düşüşünü telafi etti.

Türkiye’nin silah ihracatı yükselişte ise dikkat çeken bir diğer başlık. SIPRI’nin 2024 raporuna göre Türkiye’den beş firma listede yer aldı ve toplam gelirler %11 artışla 10,1 milyar dolar seviyesine çıktı. Makine ve Kimya Endüstrisi AŞ (MKE) ilk kez bu listeye girdi. Ardından ASELSAN 3,47 milyar dolar ile 47’nci, Türk Havacılık ve Uzay Sanayii 2,16 milyar dolar ile 65’inci, Baykar 1,9 milyar dolar ile 73’üncü, Roketsan 1,39 milyar dolar ile 87’nci ve MKE 1,21 milyar dolar ile 93’üncü sırada yer aldı.

SIPRI’nin verileri, 1966’dan bu yana çatışma ve silahlanma konularında küresel analizler sunan kurumun, 1989’dan bu yana geliştirilen savunma satışları veritabanına dayandırılıyor. Rapor, yurtiçi ve yurtdışındaki müşterilere yapılan tüm ağır silah ve askeri hizmet satışlarını kapsıyor.