Sigortasız Çalışanın İş Kazası: SGK’ın Koruma Ağı ve Kusurlu Tarafın Sorumluluğu

Bir çalışanın sigortasız olarak iş kazası geçirmesi durumunda, olayın niteliğine göre kamu denetçileri veya SGK müfettişleri devreye girer. İşe başlanılan süre, ücret durumu ve kazanın oluş şekli titizlikle incelenir; tanık ifadeleri, işyeri kayıtları, güvenlik kameraları ve diğer beyanlar ayrıntılı olarak değerlendirilir. Elde edilen bulgular çerçevesinde hem hukuki tanımlama yapılır hem de sosyal güvenlik süreçleri başlatılır.

ÖLÜM DURUMUNDA AİLEYE GELİR VE AYLIK BAĞLANMASI Kusurlu olaylar sonucunda hayatını kaybeden işçinin hak sahiplerine hem ölüm geliri hem de belirli şartlar oluşursa ölüm aylığı ödenir. Yüksek ödemeyi önceleyen yaklaşımda, iki ödeme arasında fark bulunduğunda yüksek olan ödeme tamamen, düşük olanın ise yarısı aileye aktarılır. Ayrıca cenaze giderleri için de ödenek sağlanır. SGK, yapılan ödemeleri kusurlu işveren veya diğer sorumlulara rücu ederek kamu zararını tazmin etmeye çalışır; böylece işçi ve ailesi korunurken mali yük borcun tarafımın sorumluluğuna kaydırılır.

ULUSLARARASI KARŞILAŞMALAR ve TÜRK MODELİ Pek çok ülkede iş kazası ödemeleri özel sigorta kapsamına veya işveren birliklerine bağlı olarak yürütülür. Örneğin, Amerika’da işveren sigorta yaptırmazsa işçi çoğu kez gelir elde edemez ve tazminat davaları yıllarca sürebilir. İngiltere’de devlet doğrudan aylık ya da gelir sağlamaz. Türkiye’nin yaklaşımı ise sigortasız bile olsa çalışanın sosyal güvenlik kapsamına alınmasını sağlayarak aileye doğrudan gelir güvencesi sunar; bu bakış açısıyla sosyal devlet ilkesinin güçlü bir uygulaması olarak değerlendirilir.

‘Bir Gün Sigorta’ Eleştirisi ve Re’sen Tescil Kamuoyunda zaman zaman SGK’nın sadece bir gün sigorta gösterdiğine dair tartışmalar olur. Uzmanlar bu eleştirinin çoğunlukla teknik işlemlerin yanlış anlaşılmasından kaynaklandığını belirtir. Re’sen tescil, sosyal güvenlik haklarının devreye girebilmesi için ilk adımı oluşturur; incelemeler tamamlandığında çalışma süreleri geriye dönük olarak işlenir. SGK’nın uygulaması, sigortasız işçiyi korumayı, ailesine gelir güvencesi sağlamayı ve kusurlu işletmeyi sorumlu tutmayı amaçlar. Yetkili merciler, “Sistemin özü işçiyi merkeze almak ve mağduriyeti önlemek” değerlendirmesini tekrar vurgularlar.