Seray Şahinler ve Zeyrek Çinili Hamam: Tarih ve Sanatın Buluşması

UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan ve Osmanlı mimarisinin eşsiz örneklerinden biri olan Zeyrek Çinili Hamam, uzun yıllar süren kapsamlı restorasyon çalışmalarının ardından 2023 yılında tekrar kapılarını ziyaretçilere açtı. Bu tarihi yapı, yalnızca bir hamam olmanın ötesinde, sanat ve kültür alanında da önemli bir merkez haline geldi. Hamam, ilk açıldığı günden itibaren bir sanat üretim ve paylaşım alanı olarak hizmet vererek, çeşitli sergiler ve etkinliklerle kültürel yaşamın kalbinde yer almaya devam ediyor. İstanbul Bienali gibi prestijli etkinlikler sırasında mekân, sanatçıların yaratıcılıklarına ev sahipliği yaparak yeni deneyimlerin kapılarını araladı. Ayrıca, “Kalıntıların Şifası” ve “Alekos Fassianos: Bizans’a Yelken Açmak” gibi sergilerle ziyaretçilere zengin bir kültürel miras sunmayı başardı.

Bu özel mekân, sanat yolculuğunda yeni bir döneme adım atarak, Türkiye’de daha önce sergilenmemiş uluslararası sanatçıların eserlerini ağırlamaya başladı. Artistik Direktör ve sergi küratörü Anlam de Coster’ın liderliğinde gerçekleşen bu projelerin ilk konuğu Londralı sanatçı Anousha Payne oldu. Payne’in, Çinili Hamam’a özgü motifler ve katmanlardan ilham alan eserleri, “Murmurations” sergisi kapsamında sanatseverlerle buluştu. Payne’in eserleri, kişisel deneyimler, ritüeller ve kurgu arasındaki ilişkilerden beslenerek, mekânın kendisiyle bütünleşiyor ve mekâna özgü bir dil oluşturuyor.

Sergi, hamamın Sarnıç bölümünde gerçekleşerek, ziyaretçilere farklı bir deneyim sunuyor. Kazı çalışmaları sırasında duvarlarda keşfedilen çizimler ve izler, sanatçının arkeolojik yaklaşımlarla yorumladığı ve mekâna yeni anlamlar kazandırdığı detaylar olarak ortaya çıkıyor. Eller, yüzler ve gözlerle kalıntılar arasında kalan tarihi anlatımlar, geçmişin mitlerini ve hafızasını bugüne taşıyor. Ayrıca, sergiye özgü hazırlanan ses tasarımı, hamamın akustiği ve suyun şifalı tınılarıyla bütünleşerek, ziyaretçilere duyusal bir deneyim yaşatıyor. Payne’in malzeme seçimleri ise, hamamın kimyasından ilham alarak, dövülmüş pirinç, buluntu objeler, tekstil ve heykelsi malzemelerle antik ve mitolojik temalara yeni bir yorum getiriyor.

Sergi, 15 Ağustos’a kadar ücretsiz olarak ziyaret edilebilir ve ziyaretçilere tarih ile sanatın iç içe geçtiği bir yolculuk sunuyor. Zeyrek Çinili Hamam, hem mimarisi hem de içeriğiyle kültürel ve sanatsal açıdan zengin bir deneyim vadediyor.

Mimar Sinan’ın İzinde Bir Tarih Harikası

16. yüzyılda, Osmanlı’nın başkenti İstanbul’da, Barbaros Hayreddin Paşa tarafından Mimar Sinan’a yaptırılan ve Osmanlı mimarisinin en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilen Zeyrek Çinili Hamam, günümüzde hem tarihi bir hamam hem de canlı bir kültürel kompleks olarak hizmet veriyor. İsmini, iç mekânını süsleyen ve özel olarak İznik’te üretilen çinilerden alan yapı, restorasyon sürecinde gerçekleştirilen kazılarla ortaya çıkarılan Roma, Bizans ve Osmanlı dönemine ait eserler, çeşitli kültürel objeler ve çinilerle zenginleştirildi. Ayrıca, hamamın bünyesinde yer alan müze binası ve Bizans sarnıcı, ziyaretçilere yalnızca tarihi değil, aynı zamanda kültürel ve sanatsal bir yolculuk sunuyor. Tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapan bu mekân, kültürel mirasın korunması ve yaşatılması adına önemli bir merkez olarak öne çıkıyor.