Paracetamol ve Gebelik: Bilimsel Veriler Işığında Güvenli Kullanım Rehberi

Hamilelik döneminde ateş ya da enfeksiyon gibi durumlar, hem anne hem de bebek açısından dikkat gerektirir. Özellikle yüksek ateşin zarar verebileceği olaylar düşünüldüğünde, parasetamol gibi ilaçların kontrollü kullanımı çoğu durumda en güvenli seçenek olarak öne çıkar. Ancak bununla birlikte, bebek üzerindeki etkilerine dair endişeler de zaman zaman gündeme gelmektedir. Bilimsel çalışmalar, parasetamol ile otizm ya da DEHB arasında net bir nedensellik kanıtı göstermemiş olsa da, bu konudaki veriler tek başına karar vermek için yeterli değildir. Aksine, anne adayının ateşi veya enfeksiyonunun kendisi, tedavi edilmeksizin daha büyük bir risk doğurabilir. Bu nedenle en düşük etkili dozda, kısa süreli kullanıma odaklanmak ve kronik ya da yüksek dozlardan kaçınmak klinik yaklaşımın temelini oluşturur.

Yüksek ateş hem anne hem de bebeğin sağlığı açısından risk oluşturabilir. Gebelik boyunca bazı durumlarda grip veya enfeksiyon nedeniyle ateş yükseldiğinde, doktorlar parasetamol içeren ilaçları güvenli ve sık kullanılan bir seçenek olarak önerebilir. Bu öneri, anne adayının hızlı iyileşmesini desteklerken bebeğin sağlığını koruma amacı güder. İlaç değil, çoğu zaman hastalığın kendisi risk taşır; bu nedenle tedavide tercihler dikkatli ve bilgiyle yapılır.

Araştırmalar ne diyor? 2024 yılında JAMA’da yayımlanan İsveç çalışması, hamilelikte parasetamol kullanımının otizm, DEHB ya da zihinsel gerilik riskini artırmadığını gösterdi. Böylece önceki küçük sinyallerin, ailevi, genetik veya çevresel etkenlerden kaynaklandığı düşüncesi güçlendi. 2025 yılında Mount Sinai ve Harvard üzerindeki derlemeler, risk sinyalinin bazı durumlarda daha belirgin görülebileceğini fakat nedenselliğin kanıtlanmadığını belirtti. Önde gelen kuruluşlar da parasetamolün güvenli ve gerektiğinde vazgeçilemeyecek bir seçenek olduğuna vurgu yaptı. Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) ise 2025 Eylül açıklamasında parasetamol ile otizm arasında tutarlı bir ilişki bulamadığını ifade etti.

Peki neden bazı çalışmalar risk artışını gösteriyor? Bilim insanları bu durumun birkaç olası nedeni olabileceğini söylüyor: çoğu durumda tedavi amacıyla kullanılan parasetamol, aslında sorun olan hastalığın etkilerini maskeleyebilir; anketlerde annenin ilaç kullanıp kullanmadığına dair beyanlar zamanla hatalı olabilir ve tek seferlik kullanım ile uzun süreli yüksek doz kullanımını ayırmak güçtür. Bu tür sınırlamalar, mevcut verilerin nedenselliği kanıtlamasını güçleştirir. Sonuç olarak, yüksek ateşin tedavi edilmediği durumlar bebeğe daha büyük zarar verebilir; dolayısıyla parasetamol, uygun koşullarda güvenli ve gerekli bir araç olarak kabul edilir. Tedavi yaklaşımında esas olanlar; en düşük etkili doz, en kısa süreli kullanım ve kronik/yüksek dozdan kaçınmaktır.