Mitoloji ve Kadın: Kadim Öykülerin Işığında Yeni Ufuklar

Geleneksel anlatıların gölgesinden sıyrılan ve kadın kahramanların sesini büyütmeyi amaçlayan III. Uluslararası Mitoloji Film Festivali, bu yıl 22-30 Eylül tarihinde “Mitoloji ve Kadın” temasıyla kapılarını açıyor. Pandora’dan Kassandra’ya, Eurydike’den İnanna’ya kadar mitolojinin yükünü taşıyan kadın figürlerini merkeze alırken, Seikilos Yazıtı’nın yankılarını Tralleis’in atmosferinde dinleyecek, festival kapanışını Troya’nın büyüsünde gerçekleştirecek. Önümüzdeki yıllarda Göbeklitepe’nin de rotaya dahil edilmesi planlanıyor.

Festivalin yolculuğunu, mitoloji ile insanlık arasındaki bağları “İnsanlığın Ortak Hikâyesi” olarak tanımlayan Festival Koordinatörü Gülşah Elikbank ile konuştuk. Tema çerçevesinde sorulan sorular ve yanıtlar, kadim anlatılardan günümüze taşıdığımız güç ve dayanışma duygularını ortaya koyuyor.

Bu yılın teması neden “Mitoloji ve Kadın”? Mitolojide çoğu kez erkek kahramanlar öne çıkar gibi görünse de, aslında hikâyelerin yükünü taşıyanlar çoğunlukla kadınlar. Pandora’yı düşünün: dünyaya kötülüklerin kaynağı olarak damgalanır, ama cezayı çeken onun kendisidir. Kassandra da aynı şekilde gerçeği bilir fakat inandırıcı olamaz. Orfe’nin acısı Eurydike’nin yok oluşuyla birleşir; fakat bu trajediler çoğu zaman suskun kalır. Sümer mitolojisindeki İnanna, yaşam döngüsünü, ölüm ve yeniden doğuşu simgeleyen güçlü bir figür olarak karşımıza çıkar; ne yazık ki bu güç çoğu anlatıda erkek tanrıların gölgesinde kalır. Andromakhe’nin acısı da Troya destanlarında çoğu kez gözlerden uzakta kalır. Bunlar hâlâ günümüzde de karşılaştığımız dinamikler değil mi? Yük hep kadınların omuzlarına bırakılıyor. İşte bu nedenle tema, kadınların bakışını merkeze almayı ve onların güçlerini günümüz kadınlarıyla paylaşmayı amaçlıyor. “Gücümüzü hatırlayalım” sloganıyla Anadolu’nun kadim anlatılarında bulunan tanrıçaların, bilgelik ve kahramanlık seslerini ön plana çıkarmayı hedefliyoruz.

Festivalin sloganı “İnsanlığın Ortak Hikâyesi” üzerinden bakalım: mitoloji bugün hangi ortak duyguları ve değerleri buluşturuyor? Mitoloji, bugün de ortak duyguları bir araya getiren evrensel bir anlatı olmaya devam ediyor. Her kökenden gelen insanlar için kahramanlık, aşk ve adalet gibi temel temalar ortak bir zemin oluşturuyor. Her ne kadar kahramanlıkların isimleri değişse de insani heyecanlar aynı kalıyor. Mitoloji, bugün de ortak bir paydada buluşmamızı sağlayan güçlü bir araç ve bu ortak hikâyelere olan ihtiyacımız giderek artıyor. ‘Yunan mitolojisinin gölgesinde kalıyoruz’ olan yaklaşımı aşmak için Anadolu ve Türk mitolojisinin seslerini daha görünür kılmaya çalışıyoruz.

Bu topraklarda doğan pek çok destanın dünya çapında yeterince tanınmaması konusunda ne düşünüyorsunuz? Anadolu’nun mitolojik mirası, dünya mitolojileri arasında hak ettiği yeri almayı şu an için başarabildiğini söyleyemeyiz. Hitit destanları, Frig tanrıçaları, Sümer öykülerinden İnanna’ya, Lidya efsanelerine kadar zengin bir miras var; fakat genellikle Yunan mitolojisinin gölgesinde kalıyoruz. Troya’nın, Amazonların, Kral Midas’ın, Kibele’nin sesleri bu topraklarda yankılanıyor. Festival ise bu boşluğu doldurmayı; filmler, paneller, kitaplar ve dijital oyunlar aracılığıyla Anadolu ve Türk mitolojisini daha görünür kılmayı amaçlıyor.

Bu içerik, mitolojinin kadın kahramanlarının sesini gün yüzüne çıkarmayı amaçlayan festivalin öne çıkan yönlerini yeniden yorumlayarak sunar. Hikâye örgüsünü, dilini ve anlatım tonunu değiştirmek suretiyle okuyucunun dikkatini çekecek bir perspektif benimsenmiştir.