Maliye’de tam robotik ‘yapay zekâlı’ dönem

Dijital dönüşüm çalışmaları kapsamında Hazine ve Maliye Bakanlığı, vergisel işlemlerin insan müdahalesi olmadan robotik ve yapay zekâ destekli olarak tamamlanmasını hedefledi. Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) tarafından geliştirilen dijital uygulamalar sayesinde vergisel işlemler artık vergi dairesine gitmeden, internetin olduğu her yerden ve dilediğiniz zamanda gerçekleştirilebiliyor.

Bu kapsamda, Dijital Vergi Dairesi üzerinden ödeme yapmak, dilekçe vermek, bildirimde bulunmak ve beyanname göndermek gibi pek çok işlem yürütülüyor. Geçen yıl Dijital Vergi Dairesi’ne 362 milyon giriş, 12 milyon dilekçe ve bildirim ile 111 milyon beyanname elektronik ortamda verildi. Başkanlık, fatura, serbest meslek makbuzu, irsaliye ve dekont gibi pek çok belgenin de elektronik ortamda düzenlenebilmesini sağlayarak 2024 yılında 17.8 milyar belgeye kavuştu. 4 milyon mükellef, defter tutma yükümlülüğünü e-Defter ve Defter Beyan Sistemi üzerinden yerine getiriyor.

Bürokratik süreç azaldı: Vergi dairelerince gerçekleştirilen işlemler de elektronik ortama aktarılıyor. Tahakkuk, tahsilat, haciz, tebligat ve yazışma gibi tüm işlemlerin elektronik uygulamalar üzerinden yapılmasıyla pek çok bürokratik süreç ortadan kaldırılıyor. Vergi daireleri tarafından düzenlenen ve yılda 100 milyondan fazla kağıt belgeye tekabül eden ödeme emri, ihbarname, düzeltme fişi, haciz varakası gibi belgeler de artık elektronik ortamda bulunacak. İlk olarak ödeme emirleri e-belge olarak düzenlenirken, ihbarnamelerin de bu yıl içinde e-belge hâline getirilmesi planlanıyor. Aynı zamanda dijital talep üzerinden “mükellefiyet durum yazısı” ve vadesi geçmiş borcu olmayanların borç durum yazılarının sistem tarafından otomatik olarak cevaplandırılması sağlandı.

Kesilen cezalara ilişkin indirim taleplerine karşı yapılan ek tahakkuk işlemleri ve mükelleflere tebliğ edilen ihbarnamelerden kesinleşenler için düzenlenmesi gereken tahakkuk fişlerinin de artık personel müdahalesi olmadan otomatik olarak hazırlanması imkanı sunuluyor.

İşlem hızlandı, hata önleniyor: Bakanlık yeni bir çalışma başlattı ve vergi dairelerindeki bazı işlemlerde insan yerine yapay zekâ ya da robotik süreç otomasyonundan yararlanılmasına karar verildi. Vergi dairesi müdürünün onayı gerektiren belgeler, Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından imzalanacak. İlk aşamada, pişmanlık süresi içinde ödenmeyen beyannamelere yönelik düzeltme fişleri ve vergi-ceza ihbarnamelerinin robotik süreç otomasyonu ile baştan sona insan müdahalesi olmadan düzenlenmesi sağlanıyor. Bu yaklaşım, manuel işlemlerin sistem tarafından düzenlenip kontrol edilerek otomatik sonuçlanmasını mümkün kılıyor.

‘Özelge’ için çalışma: Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, vergi dairelerinde yapılan benzer işlemlerin analiz edilip otomatikleştirilmesi yönündeki çalışmaların sürdüğünü belirtti. Ayrıca mükellefler tarafından tereddüt edilen konular için talep edilen izahatların yapay zekâ ile hızlı ve doğru şekilde cevaplandırılması amacıyla özelge çalışmalarının da yürütüldüğünü kaydetti. Bu tüm süreçler, mükelleflere sunulan hizmet kalitesini yükseltmeyi, bürokratik gecikmeleri azaltmayı ve sınırlı insan kaynağını verimli kullanmayı hedefliyor.