Kayıt Dışıyla Mücadelede Dijital Dönüşüm ve Denetim Artışı

Vergi yönetiminde etkinlik ve sıkı denetim, kayıt dışılıkla mücadelede atılan önemli adımları güçlendirdi. Bu kapsamda kayıt dışı faaliyetlere yönelik cezalar artırıldı ve usulsüzlüklerle ilgili yaptırımlar sıkılaştırıldı. Akaryakıt sektörünün kayıt dışı riskini azaltmak amacıyla Ulusal Taşıt Tanıma Sistemi bu yıl faaliyete geçti. Vergi incelemeleri ve saha denetimlerinde elde edilen çok kaynaklı veriler, yapay zeka destekli analizlerle taranıyor ve riskli alanlar önceliklendirilerek inceleniyor.

Bu yılın ilk 10 ayında yaklaşık 50 bin mükellef incelendi ve rapor edilen vergi ile ceza tutarı 220 milyar lirayı aştı. 2025 yılında devreye alınan e-İnceleme Sistemi sayesinde incelemeler dijital, güvenli ve hızlı bir şekilde yürütülüyor. Bu kapsamada 83 bin izaha davet işlemi yapılırken 6 milyar lira vergi tahakkuk ettirildi.

Belge düzeni ve KDV oranlarının kontrolü amacıyla 1,1 milyon saha denetimi gerçekleştirildi. Geçen yıl kurumlar vergisi beyannamelerine yönelik Beyanname Gözetim Programı başlatıldı; 40 bin mükelleften 17 bin 437’si matrahlarını 32 milyar lira artırdı.

Yüksek Gelir Grupları Gözetim ve Uyum Programı ile daha önce gelir bildirmeyen 10 bin şirket ortağı riskli mükellef olarak belirlendi ve 2 bin 843’ü 15 milyar lira matrah artışı yaptı. Mekansal Veri Analizi Programı ile gayrimenkullerin gerçek alım satım bedeli tespit edilirken son 6 ayda mükelleflerce ilave 1,2 milyar lira harç beyan edildi ve ödendi.

2024 yılında başlatılan hasılat tespiti uygulaması 2025’te fiilen uygulanmaya başlandı. Bu çerçevede yılın ilk 9 ayında 253 bin denetim gerçekleştirildi.

Bu yıl 473 bin mükellef ilk kez beyanname verdi. 2024 yılında kira, ücret ve menkul sermaye iradı ile diğer kazanç ve iratlara ilişkin beyanname sayısı yüzde 24 artışla 2 milyon 248 bin oldu; hesaplanan vergi 2 katına çıktı. 2025 itibarıyla gayrimenkul sermaye iradı beyan mecrası, 3 milyon 200 bine ulaştı. Ticari, zirai ve serbest meslek kazancı beyanname sayısı ise 2,7 milyonu aştı ve beyan edilen vergi tutarı yüzde 90 artışla 143,7 milyar liraya çıktı. 2022’de 3,8 milyon ve 2023’te 4,4 milyon olan gelir vergisi beyanname sayısı 2024 yılında 5 milyona ulaştı. Program döneminde her sene hesaplanan vergi iki katına çıktı.

Öte yandan, mükellef haklarının korunması amacıyla vergi incelemelerinde uygulanacak denetim standartlarına ilişkin çalışmalar tamamlandı ve yakın gelecekte yayımlanması planlanıyor.